iasto należy do najstarszych rycerskich grodów Ziemi Lubuskiej; w dokumentach wzmiankowane w latach 1302 i 1315 (di stat - miasto). Pierwotnie należało do Wielkopolski (Sędzia poznański Gniewomir pisał się ze Świebodzina). Następnie na przełomie XIII i XIV wieku przeszło w posiadanie głogowskiej linii Piastów Śląskich. Położony na skrzyżowaniu trzech ważnych szlaków handlowych, Świebodzin szybko stał się miastem o dużym znaczeniu obronnym, handlowym i gospodarczym. Było to powodem licznych zabiegów ościennych państw o zagarnięcie miasta tworzącego wraz z okolicą Śląską enklawę. Dorobek mieszczan padał łupem wojsk czeskich, węgierskich, brandenburskich, szwedzkich i pruskich. Nie oszczędzały miasta także liczne w wiekach średnich epidemie "Czarnej Śmierci", zarazy i pożary, w tym trzy wielkie w latach 1522, 1541, 1640, które całkowicie spustoszyły osadę. Mimo to, dzięki dzięki pracowitości mieszczan, licznym ulgom i przywilejom władców, misto szybko się odradzało. Do najświetniejszego w dziejach Świebodzina należy okres rządów Zygmunta Starego (1498-1506). Świebodzińscy kupcy i rzemieślnicy utrzymywali ożywione kontakty z Polską, posiadali swoje domy handlowe w Gnieźnie i Gdańsku. Miasto słynęło z wyrobu sukna, które poza Polską wywożono do krajów Europy zachodniej, a nawet do Ameryki. Bohater sienkiewiczowskiego "Ogniem i mieczem" także "...ubrany był dostatnio, w szarą opiętą kurtę ze świebodzińskiego sukna...". Szeroko znane było również świebodzińskie piwo, którym raczyło sie nie tylko miejscowe bractwo cechowe.

egatywnie na rozwoju miasta zaciążyło zagarnięcie go w 1686r. przez Brandenburczyków, a następnie w 1742r. przez Prusy, a trudności pogłębiły wojny trzydziestoletnia i siedmioletnia. Zubożeni tkacze emigrują w latach 1820 - 1830 do łódzkiego okręgu przemysłowego. Ponownie miasto aktywizuje się po wybudowaniu linii kolejowej oraz powstaniu kapitalistycznych zakładów przemysłowych. Przed drugą wojną światową czynne były fabryki sukna, nowoczesny browar, kilka tartaków, młyny, płatkarnia, stolarnie, cegielnie, fabryki maszyn i duża elektrownia. Po drugiej wojnie światowej powstało wiele nowych zakładów przemysłowych: fabryki mebli, zakłady termotechniczne, konfekcyjno-odzieżowe, spożywcze, przemysł drzewny. Były one motorem zmian w życiu miasta i jego mieszkańców, dzięki nim rozwinęło się budownictwo mieszkaniowe i towarzyszące (Os. Widok I, II, III Łużyckie, Żaków, Kopernika i Os. Słoneczne).

o ciekawszych obiektów zabytkowej architektury Świebodzina należą:
Ratusz renesansowy wybudowany w XIV wieku; wielokrotne gruntowne przebudowy, szczególnie po pożarze w roku 1541, nadały budowli dzisiejszy wygląd. Z pierwotnej zabudowy zachowały się w całości piwnice ze sklepieniami krzyżowo-żebrowymi i beczkowymi. Mieści się tu stylowa kawiarnia "Gotycka". Zachowały się również na parterze sklepienia kryształowe i siatkowe z lunetami w pomieszczeniach Muzeum Regionalnego. Na piętrze znajduje się znakomicie przebudowany przez miejscowych rzemieślników Urząd Stanu Cywilnego. Od strony zachodniej ratusz posiadał dwie wieże połączone poniżej szczytów "najwyższym na Śląsku mostem". Jedną z wież rozebrano w XiX wieku, druga po remoncie otrzymała formę neogotycką. Do rzadkości należy potrójny siodłowy dach.
Gotycka fara pięcionawowy kościół parafialny wybudowany w końcu XV wieku na miejscu starszych świątyń. Do pierwotnie trzynawowego kościoła dobudowano po pożarze w 1541r. czwartą nawę z drugiej zaś strony - rząd kaplic, pokrywając je osobnymi dachami. Nawy posiadają sklepienia siatkowe, gwiaździste i kryształowe. Wystrój wnętrza jest barokowy z wyjątkiem XV-wiecznego tryptyku i późnogotyckiej pasji na belce tęczowej. Wykonanie ołtarza przypisuje się uczniom ze szkoły Wita Stwosza.
Basteja i fragment murów przy ul.Głogowskiej. Jest to najlepiej zachowany fragment dawnych obwarowń miasta, które habsburscy władcy śląska zamierzali przekształcić w twierdzę.
Kamieniczka podcieniowa jedyna w mieście pozostałość po podcieniowej zabudowie placu ratuszowego. Jeszcze w pierwszych latach XX wieku wszystkie budynki północnej strony rynku posiadały podcienia. Kamieniczka ma ponad 350-letnią metrykę, a odrestaurowano ją w roku 1937.
Późnogotycka szkoła parafialna z 1604 roku opierająca się północną ścianą o XIV-wieczny mur obronny zbudowany z głazów narzutowych. W sieni budynku zachowały się sklepienia siatkowe, w bocznych pomieszczeniach sklepienia łukowe, a na dwuspadowym dachu znane w późnym baroku okienka zwane lukarnami.
Dawny zamek w północno-wschodnim krańcu starego miasta. Już w XIII wieku stał tu gród warowny, ale dzisiejsza budowla jest efektem wielokrotnych przeróbek. Po przyłączeniu budynku poczty powstał w zamku szpital, a obecnie sanatorium rehabilitacyjne dla dzieci. Na prawej ścianie zamku pozostał herb komendantów.







Opracowanie pochodzi z wydanego w roku 1992 przez Świebodziński Dom Kultury folderu "Świebodzin - zaproszenie do zwiedzania" pod redakcją W. Zdanowicza."