Ju¿ w 1319 r. Œwiebodzin wymieniony by³ jako miasto. Po okresie administracji ksi¹¿êcej, w koùcu XIV w. kszta³towa³y siê podstawy samorz¹du miejskiego. Wiemy, ¿e ju¿ w 1397 r. radê miejsk¹ tworzy³o szeœciu rajców, wybieranych przez ogó³ mieszczan. O pierwszym burmistrzu i przysiêg³ych miejskich s³yszymy w 1418 r., a pierwszego burmistrza z imienia znamy z 1430 r.

W pocz¹tkach XV w. ukszta³towa³ siê ju¿ pe³en samorz¹d miejski, oparty na licznych przywilejach miejskich. Wiemy z tego okresu równie¿ o istnieniu lokalnych podatków jako podstawy finansowej funkcjonowania samorz¹du. Samorz¹d urzêdowa³ w istniej¹cym ju¿ prawdopodobnie wówczas ratuszu miejskim. Materialnym œladem dzia³alnoœci rady, przysiêg³ych miejskich, burmistrza i niew¹tpliwie pisarza miejskiego by³y, powsta³e w tych czasach pierwsze ksiêgi miejskie (1413 r.). WiêkszoœÌ spraw s¹dowych spoczywa³a w rêkach s¹du dworskiego (nadwornego) z siedmioma ³awnikami, wyznaczonego przez w³adze w G³ogowie (1375 r.). Urz¹d wójta zanikn¹³ w mieœcie stosunkowo wczeœnie.

Wielkim sukcesem mieszczan ÂświebodziĂąskich byÂło uzyskanie w 1469 r. peÂłnych praw miejskich, na wzĂłr obowiÂązujÂących w GÂłogowie.

Specyfika poÂłoÂżenia ÂŚwiebodzina, jako enklawy ÂślÂąskiej w otoczeniu posiadÂłoÂści brandenburskich spowodowaÂła, Âże duÂżego znaczenia na sposĂłb funkcjonowania miasta nabraÂł od koĂąca XV w. urzÂąd komendanta zamku, czyli zwierzchniej wÂładzy ksi¹¿êcej. Komendanci mianowali rajcĂłw miejskich, zgodnie z propozycjami mieszczan oraz wyznaczali sĂŞdziego miejskiego (1489 – 1561). Miasto przez ponad 100 lat (XVI – XVII w.) miaÂło swoich patronĂłw w kolejnych komendantach zamku z rodu von Knobelsdorff.

Mieszczanie uzyskiwali stopniowo rozszerzenie swoich uprawnieĂą sÂądowych, zwÂłaszcza dla licznych w poczÂątkach XVI w. spraw o napady, gwaÂłty i spraw cechowych oraz organizowali straÂż obywatelskÂą (bractwo strzeleckie – 1536 r.). U nowych wÂładcĂłw habsburskich zabiegali o potwierdzenie swoich dawnych przywilejĂłw i wolnoÂści (m. in. w r. 1537, 1577, 1611, 1622).

O randze ÂŚwiebodzina w tym czasie Âświadczy prawo uÂżywania czerwonego wosku przy wyciskaniu pieczĂŞci na oficjalnych dokumentach (1511 r. – dajÂące m. in. miastu uprawnienia sÂądowe wobec osĂłb pochodzenia szlacheckiego).

Zasobne w XVI w. miasto odzyska³o w 1561 r. prawo swobodnego wyboru rady miejskiej i mistrzów cechowych. CzêœÌ spraw s¹dowych spoczywa³a w rêkach siedmiu (póŸniej dwóch) ³awników miejskich, wybieranych przez radê, a zatwierdzanych przez komendanta zamku.

W burzliwym okresie wojny 30 – letniej prace samorzÂądu miejskiego prawie ustaÂły. Potem powrĂłcono jednak do systemu mianowania samorzÂądu (burmistrza i piĂŞciu rajcĂłw) i komendanta zamku, ktĂłry kierowaÂł siĂŞ od tego czasu kryterium wyznaniowym (tylko katolicy – 1666). Ponownie siĂŞgniĂŞto po wolny wybĂłr rady miejskiej w 1672 r., a prawa i porzÂądek w mieÂście uregulowano specjalnymi statutami (1678 r.).

W 1652 r. wprowadzono ÂściÂślejszy nadzĂłr nad dziaÂłalnoÂściÂą wÂładz miejskich przez UrzÂąd KrĂłlewski w GÂłogowie. DotyczyÂło to zwÂłaszcza podatkĂłw i ingerencji w sprawy wewnÂątrzmiejskie. W tym czasie zaczĂŞto przywracaĂŚ ograniczony samorzÂąd w sprawach ekonomicznych, a rozwojowi miasta miaÂła sprzyjaĂŚ modna wĂłwczas m. in. w Austrii odmiana merkantylizmu, czyli szkoÂła tzw. kameralistĂłw, polegajÂąca na ograniczeniu importu i prĂłbach rozwoju rynku wewnĂŞtrznego.

W ostatnim dziesiĂŞcioleciu XVII w. caÂły system organizacji wÂładz miejskich zostaÂł rozbudowany i zunifikowany. Zorganizowano sÂąd miejski i wprowadzono urzÂąd syndyka, ktĂłry miaÂł czuwaĂŚ nad zgodnoÂściÂą dziaÂłaĂą samorzÂądu miejskiego z prawem krĂłlewskim. Zrezygnowano z dawnego modelu dwuczÂłonowego rady i Âławy miejskiej na rzecz trzyelementowego: Kolegium Rady, Kolegium SÂądowe, Kolegium Ekonomiczne. W skÂład Kolegium Rady wchodzili: burmistrz, przewodniczÂący rady (prokonsul), sekretarz, syndyk oraz przedstawiciel mieszczan. Kolegium SÂądowe skÂładaÂło siĂŞ z sĂŞdziego, oÂśmiu czÂłonkĂłw i sekretarza. Kolegium Ekonomiczne natomiast z 8 przedstawicieli mieszczan, desygnowanych przez wÂładze cechowe i Inspektora UrzĂŞdu KrĂłlewskiego w GÂłogowie.

Rywalizacja pomiĂŞdzy Kolegium Rady a Kolegium Ekonomicznym spowodowaÂła wzrost znaczenia i wpÂływĂłw UrzĂŞdu KrĂłlewskiego, o czym ÂświadczyÂł m. in. fakt, Âże sekretarze Rady otrzymywali nawet tytuÂły cesarskich notariuszy. TakÂże bogate mieszczaĂąstwo szukaÂło protekcji i wsparcia nie w Radzie, tylko wÂśrĂłd urzĂŞdnikĂłw cesarskich.

Na pocz¹tku XVIII w. rozszerzono sk³ad Rady, wzmacniaj¹c jednoczeœnie jej organ wykonawczy (magistrat) oraz reorganizuj¹c registraturê (zbiór dokumentów bie¿¹cych) miejsk¹.

Administracja pruska (od 1742 r.) przyniosÂła okres ograniczenia praw samorzÂądu, poprzez nadanie mu charakteru urzĂŞdu krĂłlewskiego oraz w³¹czenie w system biurokratyczny i surowy system podatkowy. W 1742 r. powoÂłano komisarza miejskiego, a w magistracie wprowadzono dyscyplinĂŞ wojskowÂą, odgĂłrnie kasujÂąc wiele spraw, w ktĂłre uwikÂłane byÂły wÂładze miejskie. W GÂłogowie, na miejsce UrzĂŞdu KrĂłlewskiego, powoÂłano organ zarzÂądzajÂąc – fiskalny (KamerĂŞ Domen i Wojen), ktĂłry sprawowaÂł bezpoÂśredni nadzĂłr nad wszystkimi miastami Ks. GÂłogowskiego.

W 1745 r. Fryderyk II wydaÂł odgĂłrnie „Reglament”, ustalajÂący skÂład, zakres kompetencji i obowiÂązkĂłw wÂładz miejskich. PragmatykĂŞ urzĂŞdniczÂą zamieniono na peÂłnÂą dyspozycyjnoœÌ. UporzÂądkowano rĂłwnoczeÂśnie kancelariĂŞ (w 1743 r. sporzÂądzono w ÂŚwiebodzinie opis akt przechowywanych w urzĂŞdzie zaprowadzajÂąc nowe ksiĂŞgi, w tym dotyczÂące rachunkĂłw miejskich oraz rejestry podatkowe). W 1748 r. uÂściÂślono sposĂłb formuÂłowania protoko³ów z posiedzeĂą, wprowadzono takÂże obowiÂązkowe rejestry pism i kopiariusze. W zwiÂązku z iloÂściÂą spraw i biurokratyzmem pruskim, zaczĂŞto siĂŞ posÂługiwaĂŚ w magistracie formuÂłami i drukami urzĂŞdowymi oraz wprowadzono opÂłaty skarbowe.

W latach 1771 – 82 zreorganizowano sÂądownictwo miejskie z sĂŞdziÂą miejskim na czele (Justitzbirgermeister). Rozbudowano aparat wykonawczy z burmistrzem (Stadtdirektor) i jego zastĂŞpcÂą (Polizeidirektor), w praktyce niezaleÂżnym od niego, tylko od wÂładz zwierzchnich. JednoczeÂśnie rada miejska zwoÂływana rzadko, staÂła siĂŞ organem doradczym. WÂładza opieraÂła siĂŞ w ten sposĂłb na trzech najwaÂżniejszych urzĂŞdach: burmistrza, dyrektora policji i sĂŞdziego.

OgÂłoszone w Prusach w 1808 r. nowe prawo miejskie (okres reform Steina – Hardenberga), ksztaÂłtujÂące najogĂłlniej ustrĂłj miejski w mieÂście do 1945 r., dawaÂło prawo wyboru rady wy³¹cznie mieszkaĂącom pÂłacÂącym podatki, a nie jak dawniej – przedstawicielom stanĂłw (wÂłaÂściciele dĂłbr, czÂłonkowie cechĂłw, koÂśció³). Pozycja burmistrza zmieniÂła siĂŞ: z reprezentanta lokalnej spoÂłecznoÂści staÂł siĂŞ przedstawicielem wÂładzy centralnej. W przeciÂągu XIX w. zreformowano rĂłwnieÂż caÂłkowicie sÂądownictwo miejskie, skupiajÂąc je w rĂŞkach najpierw krĂłlewsko – krajowego sÂądu miejskiego, a nastĂŞpnie urzĂŞdu sÂądowego (od 1879 r.).

Istotnymi byÂły przeprowadzone w latach 1872 – 75 reformy administracji terytorialnej i samorzÂądu, wprowadzajÂące w ustawie o organizacji powiatu instytucjĂŞ landrata i umiejĂŞtnie ³¹czÂące wspó³dziaÂłanie wÂładzy paĂąstwowej z organami samorzÂądu terytorialnego. W XX w., zwÂłaszcza od lat 30 – tych, samorzÂąd miejski i sÂądy byÂły scentralizowane i podlegaÂły wielu ograniczeniom, poczÂąwszy od 1933 r., tj. od powstania w Niemczech totalitaryzmu nazistowskiego. W latach 1933 – 1990 samorzÂąd miasta ÂŚwiebodzina praktycznie nie istniaÂł, poniewaÂż wszystkie instytucje publiczne podlegaÂły hierarchicznie ró¿nym organom wÂładzy politycznej i administracyjnej wyÂższego szczebla scentralizowanego ustroju paĂąstwa, a obywatele zostali pozbawieni demokratycznych praw wyborczych. Okres ten obejmowaÂł lata dyktatury nazistowskiej w Niemczech (1933 – 1945) oraz okres tzw. Polski Ludowej bĂŞdÂącej paĂąstwem totalitarno – komunistycznym.

W XX w. dla dziejĂłw miasta najwaÂżniejszy byÂł 1945 r., w ktĂłrym ÂŚwiebodzin wszedÂł w skÂład paĂąstwa polskiego i zmieniÂł skÂład narodowoÂściowy z niemieckiego na polski.

W latach Polski Ludowej (1945 – 1990) istniejÂąca tzw. rada narodowa byÂła instytucjÂą fasadowÂą i pseudodemokratycznÂą. Dopiero w wyniku zmiany ustroju politycznego Polski w 1989 r. tj. powstania systemu parlamentarno – demokratycznego zaistniaÂły warunki powstania ustroju demokracji lokalnej w ÂŚwiebodzinie. JednakÂże ksztaÂłt terytorialny gmina otrzymaÂła juÂż w 1975 r., bĂŞdÂąc do 1990 r. podstawowÂą jednostkÂą terytorialnÂą administracji paĂąstwowej.

Po uchwaleniu przez parlament poprawek konstytucyjnych dotyczÂących samorzÂądu. Powstanie demokracji lokalnej, podobnie jak demokracji terytorialnego i ustawy samorzÂądowej (1990 r.) oraz ustaleniu granic i siedziby gminy na mocy rozporzÂądzenia Rady MinistrĂłw powstaÂły peÂłne warunki ustanowienia demokratycznej wspĂłlnoty samorzÂądowej mieszkaĂącĂłw w gminie miejsko – wiejskiej ÂŚwiebodzin.

Powstanie demokracji lokalnej, podobnie jak demokracji w caÂłym paĂąstwie nastÂąpiÂło po dÂługim okresie totalitaryzmu. OznaczaÂło to brak tradycji i uksztaÂłtowanej demokratycznej kultury politycznej. Niemniej w dalekiej przeszÂłoÂści istniaÂły instytucje charakterystyczne dla ustroju demokratycznego. W przypadku gminy ÂŚwiebodzin odnoszenie siĂŞ do przeszÂłoÂści miaÂło specyficzny charakter. W sensie terytorialnym byÂły pewne elementy demokratyczne i samorzÂądowe spoÂłecznoÂści lokalnej miasta od póŸnego Âśredniowiecza z przerwami do 1933 r. tj. do powstania w mieÂście rzÂądĂłw partii nazistowskiej. Natomiast w sensie etniczno – narodowym wartoÂści demokracji lokalnej zostaÂły przerwane w 1939 r. w wyniku rozpĂŞtania II wojny Âświatowej przez Niemcy i ZwiÂązek Sowiecki. SamorzÂądnoœÌ gmin dobrze funkcjonowaÂła w Polsce w okresie miĂŞdzywojennym oraz w czasach zaborĂłw, szczegĂłlnie w II poÂłowie XIX wieku i na pocÂątku XX wieku w zaborze pruskim i austriackim. Ponadto tradycja samorzÂądnoÂści gmin miejskich byÂła w Polsce w miastach krĂłlewskich i niektĂłrych prywatnych od XIV do XVIII w., czyli w okresie monarchii stanowej i demokracji szlacheckiej. UnowoczeÂśnienie samorzÂądu miast do warunkĂłw paĂąstwa oÂświeconego nastÂąpiÂło aktem Konstytucji 3 Maja, ale zostaÂło przerwane przez imperialnÂą RosjĂŞ.

Do powstania rzeczywistego demokratycznego ustroju gminy jako wspĂłlnoty samorzÂądowej mieszkaĂącĂłw przyczyniÂły siĂŞ nastĂŞpujÂące postanowienia ustawy samorzÂądowej. Po pierwsze wprowadzono demokratyczne zasady ordynacji wyborczej do rady miejskiej. Gmina staÂła siĂŞ samorzÂądem terytorialnym, a nie najniÂższym szczeblem hierarchii organĂłw wÂładzy paĂąstwowej. Ponadto samorzÂąd gminy otrzymaÂł osobowoœÌ prawnÂą, sÂądowÂą, ochronĂŞ swoich praw, wÂłasnoœÌ gminnÂą jako tzw. mienie komunalne (grunty, budynki, lokale uÂżytkowe, mieszkania komunalne, infrastruktura wodociÂągĂłw i kanalizacji, drĂłg itd.), dochody wÂłasne i samodzielnie stanowiony budÂżet, wÂłasne podatki i opÂłaty, prawo stanowienia prawa lokalnego (obecnie miejscowego) – w tym planu zagospodarowania przestrzennego gminy. RĂłwnieÂż organ wykonawczy gminy, tj. zarzÂąd gminy staÂł siĂŞ w peÂłni podlegajÂący demokratycznie wybieranej radzie, ktĂłra uzyskaÂła prawo wybierania samorzÂądu, burmistrza i jego zastĂŞpcĂłw oraz skarbnika i sekretarza gminy. Powstanie wÂłasnoÂści komunalnej, wÂłasnych dochodĂłw (w tym podatkĂłw) i budÂżetu staÂło siĂŞ materialnÂą podstawÂą funkcjonowania wspĂłlnoty samorzÂądowej zwanej gminÂą. NadmieniĂŚ trzeba, iÂż powstanie wÂłasnoÂści komunalnej byÂło moÂżliwe do zrealizowania dziĂŞki przetrwaniu w Polsce Ludowej instytucji notariatu i ksiÂąg wieczystych, ktĂłre nie istniaÂły w wiĂŞkszoÂści paĂąstw komunistycznych, co negatywnie wpÂłynĂŞÂło na charakter odradzania siĂŞ w tych krajach samorzÂądĂłw terytorialnych.

Wa¿nym uzupe³nieniem samorz¹dnoœci lokalnej by³a restytucja powiatów równie¿ jako wspólnot samorz¹dowych (od 01.01.1999) r. Powstanie powiatu œwiebodziùskiego uzupe³ni³o samorz¹dnoœÌ lokaln¹ poniewa¿ wiele wa¿nych zadaù publicznych o charakterze lokalnym sta³o siê udzia³em mieszkaùców spo³ecznoœci lokalnej, w tym Œwiebodzina.

Decentralizacja Âżycia administracyjnego, spoÂłeczno – gospodarczego i kulturalnego wyraÂżajÂąca siĂŞ przyjĂŞciem przez organy samorzÂądowe wielu uprawnieĂą rzÂądowych podniosÂła stopieĂą odpowiedzialnoÂści spoÂłecznoÂści lokalnych za losy miasta. Dla podniesienia nowych zadaĂą potrzebny byÂł czÂłowiek wyksztaÂłcony i identyfikujÂący siĂŞ ze swojÂą „ma³¹ ojczyznÂą”, aktywny w codziennej pracy, lokalny patriota. Patriotyzm lokalny zasÂługuje na poparcie i pielĂŞgnowanie, gdyÂż pog³êbia miÂłoœÌ do ojczyzny, dajÂąc jej konkretnych pole do dziaÂłalnoÂści w twĂłrczej pracy w kaÂżdym miejscu i o kaÂżdym czasie.

Lokalne treÂści edukacji historycznej umoÂżliwiajÂą realizacjĂŞ istotnych z wychowawczego i dydaktycznego punktu widzenia celĂłw wychowania i ksztaÂłcenia:
1. Wychowawcze:
a) ksztaÂłtowanie postaw aktywnych spoÂłecznie ukierunkowanych na pracĂŞ w lokalnych Âśrodowisku;
b) ksztaÂłcenie lokalnych wiĂŞzi spoÂłecznych;,br> c) ksztaÂłcenie emocjonalnego zwiÂązku z „ma³¹ ojczyznÂą”.
2. Dydaktyczne:
a) intensyfikacjê procesy kszta³cenia (przez wprowadzanie atrakcyjnych form i metod edukacyjnych, np. wycieczki, wywiady, zbieractwo, obserwacja bezpoœrednich reliktów przesz³oœci, rejestrowanie i opisywanie zabytków, pisanie artyku³ów do gazetek szkolnych i gazet lokalnych o ustrojach miasta w przesz³oœci).

Poznanie przesz³oœci oparte na obserwacji przyk³adów z w³asnej historii miasta u³atwia uczniom edukacjê historyczn¹. TreœÌ tekstów Ÿród³owych u¿ytych w procesie nauczania w danym œrodowisku lokalnym jest przyjmowana przez uczniów z wiêkszym zainteresowaniem, lepiej rozumiana i szybciej przyswajana. Skuteczniej te¿ mo¿na kszta³ciÌ pojêcia historyczne, ³atwiej jest pokazywaÌ prawid³owoœci i odrêbnoœci procesu historycznego.

Przygotowanie nauczyciela do realizacji tematĂłw z historii lokalnej, w tym dat ustroju miasta – wymaga systematycznych dziaÂłaĂą:
a) poznania miasta pod wzglĂŞdem geograficznym i historycznym;
b) zgromadzenie materia³ów o mieÂście – w tym o jego ustroju;
c) doboru odpowiednich metod i form ksztaÂłcenia.

MateriaÂł do historii lokalnej , w tym dat ustroju miasta znajduje siĂŞ:
a) w Âśrodowisku naturalnym: zabytki budownictwa, archeologiczne, obiekty kultury – np. ratusz, zamek w ÂŚwiebodzinie;
b) w Âśrodowisku sztucznym (zabytki kultury materialnej i duchowej zamkniĂŞte w muzeum regionalnym w ÂŚwiebodzinie i bibliotece publicznej).

KsztaÂłcenie uczniĂłw w zakresie historii lokalnej powinno opieraĂŚ siĂŞ na aktywizujÂących metodach edukacyjnych, np. na metodzie stawiania i rozwiÂązywania problemĂłw, pracy pod kierunkiem, metodzie projektĂłw. Metoda projektu wymaga maksymalnej samodzielnoÂści intelektualnej uczniĂłw. UczeĂą powinien samodzielnie docieraĂŚ do ÂźrĂłdeÂł informacji historycznej, przeprowadzaĂŚ badania, a nastĂŞpnie rekonstruowaĂŚ wybrane przez siebie fragmenty dziejĂłw ustroju miasta.

SposĂłb prezentacji materiaÂłu lokalnego dotyczÂącego ustroju miasta zaleÂży do charakteru materiaÂłu, treÂści i celĂłw lekcji. Z jednej strony jest on ÂźrĂłdÂłem historycznym, z drugiej strony Âśrodkiem dydaktycznym. Uczniowie analizujÂą i interpretujÂą materiaÂł tak jak wymaga tego kaÂżde ÂźrĂłdÂło historyczne pisane lub niepisane (uwzglĂŞdniamy przy tym moÂżliwoÂści poznawcze uczniĂłw), jednak naleÂży pamiĂŞtaĂŚ, Âże jako Âśrodek dydaktyczny peÂłni w lekcji funkcje poznawcze, ksztaÂłcÂące i wychowawcze.

Podczas pracy z tekstem ÂźrĂłdÂłowym powinno siĂŞ wykonaĂŚ:
- wprowadzenie do tematyki zwiÂązanej z treÂściÂą tekstu ÂźrĂłdÂłowego;
- przekazanie informacji o charakterze tekstu;
- pierwsze czytanie tekstu w celu uchwycenia trudnoÂści terminologicznych;
- wyjaÂśnienie niezrozumiaÂłych okreÂśleĂą, zwrotĂłw, pojĂŞĂŚ;
- okreÂślenie celu i sposobu analizy tekstu;
- ocena zdobytych informacji z sugestiami zawartymi w pytaniach ukierunkowujÂących;
- integracja uzyskanych informacji z posiadanÂą wiedzÂą i sformuÂłowanie wnioskĂłw.

W odniesieniu do dziejĂłw ustroju miasta ÂŚwiebodzina moÂżna wykorzystaĂŚ nastĂŞpujÂące teksty ÂźrĂłdÂłowe pisane o charakterze dokumentowym:
a) tekst przywileju ksi¹¿êcego dla miasta Œwiebodzin z XV w. dotycz¹cy przywilejów ekonomicznych;
b) statuty miasta ÂŚwiebodzin z 1678 r. ukazujÂące zadania publiczne wÂładz miasta oraz wymieniajÂące akta prawa miejskiego w formie tzw. regulaminĂłw okreÂślajÂących waÂżne sprawy spoÂłeczne;
c) tekst z miejscowego organu prasowego z II poÂłowy XIX wieku pt. „WÂładze i organy administracyjne” przedstawiajÂący instytucje paĂąstwowe i samorzÂądowe dziaÂłajÂące w mieÂście;
d) statutu gminy ÂŚwiebodzin z 1990 r.

MoÂżna rĂłwnieÂż wykorzystaĂŚ ÂźrĂłdÂła niepisane tj. zabytki ikonograficzne (obraz ratusza, herbĂłw) oraz zabytki architektoniczne (ratusz, mury obronne).

WyÂżej wymienione ÂźrĂłdÂła moÂżna wykorzystaĂŚ na lekcjach przeprowadzonych w szkole i w Muzeum Regionalnym w ÂŚwiebodzinie.

Muzeum prowadzi wspó³pracê z nauczycielami historii poprzez:
- prowadzenie przez pracownika muzeum lekcji za pomocÂą eksponatĂłw zwiÂązanych z tematykÂą ustrojowÂą i innÂą;
- zwiedzanie wybranej ekspozycji pod kierunkiem pracownika muzeum;
- zaznajomienie mÂłodzieÂży z wybranymi eksponatami przez nauczyciela;
- wypo¿yczanie z muzeum materia³ów ikonograficznych do pracy lekcyjnej;
- pomoc muzeum w gromadzeniu przez uczniĂłw informacji niezbĂŞdnych do napisania referatu;
- wspó³praca muzeum z ko³em historycznym.

Realizacja przybliÂżania uczniom problematyki samorzÂądnoÂści w teraÂźniejszoÂści odbywa siĂŞ na lekcjach historii poprzez aktualizacjĂŞ np. porĂłwnywania systemu wÂładz i praw obowiÂązujÂących w przeszÂłoÂści z obowiÂązujÂącymi obecnie.

JednakÂże prymat naleÂży siĂŞ przedmiotowi wiedz o spoÂłeczeĂąstwie. WedÂług mnie najlepiej moÂżna to zrealizowaĂŚ w oparciu o program KOSS – u, w ramach ktĂłrego jest specjalny dziaÂł poÂświĂŞcony samorzÂądowi terytorialnemu, a szczegĂłlnie gminie.

Program realizuje siĂŞ poprzez nastĂŞpujÂące metody: projekt uczniowskie (indywidualne i zespoÂłowe); gry sytuacyjne (inscenizacjĂŞ, odgrywanie rĂłl), dyskusjĂŞ debaty, burze mĂłzgĂłw, analiza dokumentĂłw ÂźrĂłdÂłowych, w tym dokumentĂłw prawnych; metody kontaktĂłw spoÂłecznych (wywiad, spotkanie, sondaÂż itd.).

Bardzo aktywizujÂącÂą mÂłodzieÂż jest metoda projektu pt. Projekt mÂłodzieÂżowego dziaÂłania obywatelskiego „MÂłodzi RadzÂą”. Projekt polega na znalezieniu przez uczniĂłw konkretnych sposobĂłw rozwiÂązywania wybranego problemu dotyczÂącego spoÂłecznoÂści lokalnej. Program projektu dostarcza uczniom wiedzy i umiejĂŞtnoÂści potrzebnych do efektywnego uczestnictwa w Âżyciu publicznym, stwarza okazjĂŞ doÂświadczenia wÂłasnej skutecznoÂści i kompetencji w dziaÂłaniu na rzecz dobra wspĂłlnego oraz przekonuje, mÂłodych ludzi do angaÂżowania siĂŞ w sprawy swojej lokalnej spoÂłecznoÂści.

RealizujÂąc projekt uczniowie majÂą nastĂŞpujÂące zadania:
- zidentyfikowaĂŚ problem i zebraĂŚ informacjĂŞ;
- zbadaĂŚ moÂżliwe rozwiÂązania;
- zaproponowaĂŚ wÂłasne rozwiÂązanie;
- opracowaĂŚ plan spoÂłeczno politycznego dziaÂłania.

W tym celu uczniowie z danej klasy dzielÂą siĂŞ metodÂą losowÂą na cztery zespoÂły:
- zespó³ I: Wyt³umaczenie problemu;
- zespó³ II: Pokazanie alternatywnego rozwi¹zania;
- zespó³ III: Stworzenie rozwi¹zania, które klasa bêdzie popieraÌ;
- Zespó³ IV: Stworzenie planu dzia³ania, aby w³adze lokalne przyjê³y wypracowane rozwi¹zania.

Uczniowie realizujÂą projekt w ciÂągu 4 – 5 tygodni.

Mo¿na zorganizowaÌ turniej klas metod¹ projektu. Uczniowie przedstawiaj¹ rozwi¹zania ró¿nych problemów spo³ecznoœci lokalnej.

Poznawanie przesz³oœci i teraŸniejszoœci samorz¹dnoœci lokalnej jest ze sob¹ integralnie zwi¹zane. Mo¿na je najlepiej realizowaÌ zarówno na lekcjach historii jak i wiedzy o spo³eczeùstwie wykorzystuj¹c Ÿród³a historyczne i wspó³czesne oraz metody aktywne.

mgr Tadeusz Bobowski

MateriaÂł w caÂłoÂści pochodzi z Oficjalnej strony ZespoÂłu Nauczycieli Histori Gimnazjum Nr 3 w ÂŚwiebodzinie: http://swiebodagim3.republika.pl/.
Autorem opracowania jest magister historii Tadusz Bobowski, nauczyciel mianowany, absolwent Uniwersytetu WrocÂławskiwgo; przewodniczÂący ZespoÂłu Nauczycieli Historii i WOS. Posiada I i II stopieĂą specjalizacji zawodowej. ZostaÂł odznaczony BrÂązowym KrzyÂżem ZasÂługi nadawany przez prezydenta RP oraz BrÂązowym Medalem za zasÂługi dla obronnoÂści kraju w pracy dydaktycznej z uczniami.