Genowefa AbÂłaÂżej (23.03.1918 r. - 08.06.1988 r.)

Genowefa Ab³a¿ej urodzi³a siê w Aszchabadzie 23 marca 1918 r. w rodzinie Juliana i Zofii Ab³a¿ej. W nastêpnym roku rodzina przenios³a siê z Turkmenii do niepodleg³ej Polski i osiad³a w okolicach Nowogródka na WileùszczyŸnie, w rodzinnych stronach Juliana, gdzie mia³ niewielkie gospodarstwo rolne . Ojciec Genowefy by³ policjantem, matka prowadzi³a dom i wychowywa³a czwórkê dzieci. To w³aœnie matka potrafi³a zaszczepiÌ swoim dzieciom poszanowanie prawd wiary i mi³oœci do ojczyzny. W 1937 r. Genowefa ukoùczy³a Gimnazjum im. Adama Mickiewicza ( prowadzi³a dru¿ynê harcerek) i rozpoczê³a studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W czerwcu 1939 r. zda³a wszystkie egzaminy koùcz¹ce drugi rok studiów. Wybuch wojny zmieni³ ¿ycie ca³ej rodziny. Julian Ab³a¿ej bra³ udzia³ w kampanii wrzeœniowej i po klêsce przedosta³ siê na Litwê. Po wkroczeniu Sowietów do tego kraju zosta³ wraz z innymi Polakami wywieziony do Rosji i osadzony w ³agrze. M³odszy brat Genowefy - Leon zgin¹³ jako ¿o³nierz 27. Pu³ku U³anów pod Lwowem w paŸdzierniku 1939 r. W kwietniu 1940 r. rodzina Ab³a¿ejów zosta³a deportowana do Kazachstanu i osadzona w ko³chozie Rudnikowa. Na 22- letniej Geni spoczywa³ obowi¹zek utrzymania matki i rodzeùstwa. Ukoùczy³a kurs traktorzystki-kombajnistki i w tym charakterze pracowa³a w ko³chozie. Ca³e zebrane plony by³y oddawane "dla kraju". Mieszkaùcy ko³chozu musieli kraœÌ, ¿eby prze¿yÌ. Taka sytuacja k³óci³a siê z zasadami wyznawanymi przez Genowefê i jej rodzina g³odowa³a. W trudnych chwilach podtrzymywa³o j¹ na duchu Pismo Œwiête, które uda³o siê jej przewieŸÌ z Nowogródka. W tych nieludzkich warunkach ¿ycia i potwornej nêdzy, ko³choŸnicy zmuszani byli do udzia³u w szkoleniach prowadzonych przez miejscowego sekretarza partii komunistycznej. Genowefa ³atwiej znosi³a ten dodatkowy ciê¿ar dziêki codziennemu kontaktowi ze s³owem Bo¿ym. Na zes³aniu matka zapada na ciê¿k¹ chorobê i umiera. Wkrótce po tym nieoczekiwanie przychodzi wiadomoœÌ, ¿e w szpitalu w pobliskim Aktiubiùsku przebywa ich ojciec.

Pojecha³a tam po niego i zabra³a wyniszczonego g³odem i chorob¹ do ko³chozu. Na wieœÌ o formowaniu siê Wojska Polskiego w 1944 r., postanawia podj¹Ì pracê przy armii, jako jedynej mo¿liwoœci powrotu do Polski. Pracuje jako pielêgniarka w polskim domu dziecka w Aktiubiùsku i po staraniach wraz z frontem udajê siê jej wywieŸÌ polskie sieroty do wymarzonego kraju.

Po powrocie do Polski kontynuowaÂła studia medyczne na Uniwersytecie PoznaĂąskim. UkoĂączyÂła je w 1949 r. i dostaÂła nakaz pracy w Szpitalu Powiatowym w SzamotuÂłach. ZrobiÂła specjalizacjĂŞ w ginekologii, przyjmowaÂła porody i przekonywaÂła o wartoÂści Âżycia kobiety, ktĂłre nie chciaÂły urodziĂŚ dzieci. BraÂła czynny udziaÂł w Âżyciu KoÂścioÂła, znaÂła wielu ludzi, ktĂłrzy adoptowali niechciane dzieci. W ten sposĂłb uratowaÂła Âżycie setce dzieci. W tym samym czasie zrobiÂła drugÂą specjalizacjĂŞ - chirurgiĂŞ miĂŞkkÂą.

Po dziesiêciu latach pracy dochodzi do ostrego konfliktu z prze³o¿onymi. Dr Ab³a¿ej jako osoba o wysokim morale katolickim i swojej chrzeœcijaùskiej etyce ³¹czonej nierozerwalnie z etyk¹ lekarsk¹ odmawia wykonywania zabiegu usuniêcia ci¹¿y. Tak wiêc praca w Szamotu³ach staje siê niemo¿liwa, tym bardziej, ¿e rozpoczyna siê ostra nagonka na ni¹ w lokalnej prasie. Postanawia wtedy zrealizowaÌ ju¿ wczeœniej podjêty zamiar, rezygnuje z pracy i dziêki pomocy ze strony Koœcio³a w 1960 r. podpisuje kontrakt na pracê misyjn¹ w Ugandzie. Pracuje w szpitalu po³o¿nym w afrykaùskim buszu w Naggalama ko³o Nikifumy, a póŸniej w Fort Portal, tak¿e w Ugandzie. Pe³ni funkcjê lekarza po³o¿nika, zajmuje siê jednoczeœnie nauczaniem swych czarnych pomocnic elementarnych zasad medycyny i epidemiologii. Uczy rozumienia naczelnego przykazania katolicyzmu - mi³oœci bliŸniego.

Po wygaÂśniĂŞciu piĂŞcioletniego kontraktu dr AbÂłaÂżej wraca do Polski i natrafia na trudnoÂści - wykreÂślono jÂą z rejestru obywateli PRL. MusiaÂła ponownie staraĂŚ siĂŞ o wyrobienie dowodu. Po powrocie odwiedzajÂąc koleÂżankĂŞ z NowogrĂłdka mieszkajÂącÂą teraz w ÂŚwiebodzinie, dowiedziaÂła siĂŞ, Âże tutejsze Sanatorium Rehabilitacyjno- Ortopedyczne pilnie poszukuje lekarza ze znajomoÂściÂą jĂŞzyka angielskiego. PrzyjĂŞÂła tam pracĂŞ. ZrobiÂła kolejnÂą specjalizacjĂŞ, chirurga - ortopedy i objĂŞÂła stanowisko ordynatora OddziaÂłu Ortopedia III, na ktĂłrym leczono dzieci do 6 roku Âżycia. SpecjalnoÂściÂą jej stajÂą siĂŞ operacje stawu biodrowego dzieci i niemowlÂąt. OsiÂąga znakomite rezultaty. UwaÂżaÂła, Âże dzieci leczyĂŚ trzeba rĂłwnieÂż miÂłoÂściÂą. Poczucie miÂłoÂści i poÂświĂŞcenia umiaÂła zaszczepiĂŚ wÂśrĂłd pracownikĂłw swojego oddziaÂłu. Mali pacjenci traktujÂą jÂą jak osobĂŞ najbliÂższÂą, zastĂŞpujÂącÂą im w chwilach cierpienia matkĂŞ.

Doktor Ab³a¿ej nie ogranicza siê w swojej pracy medycznej i wychowawczej tylko do etatu w Wojewódzkim Zespole Rehabilitacyjnym, lecz tak¿e od 1972 r. podejmuje dzia³alnoœÌ w Katolickiej Poradni Rodzinnej przy parafii œw. Micha³a. " Nie zabijaÌ ¿ycia poczêtego", to g³ówna idea wyk³adów, z którymi jeŸdzi równie¿ do Polaków zatrudnionych w by³ym NRD. Przez 16 lat przekazuje swa chrzeœcijaùsk¹ naukê parom wstêpuj¹cym w zwi¹zki ma³¿eùskie. Jej praktyka lekarska i wielkie doœwiadczenie ¿yciowe wskazywa³y na fakt, ¿e leczyÌ trzeba nie tylko cia³o, leczy³a wiêc równie¿ chore sumienia przysz³ych rodziców. Uczy³a mi³oœci, poœwiêcenia i odpowiedzialnoœci, gdy¿ w takiej atmosferze mog³y siê rodziÌ i bezpiecznie rozwijaÌ dzieci - dobro, które ceni³a najwy¿ej. Ca³e jej ¿ycie toczy³o siê wokó³ sanatorium i poradni. By³a bardzo obowi¹zkowa i w pracê wk³ada³a wiele wysi³ku, nawet wtedy, gdy zdrowie zaczê³o szwankowaÌ. M³odoœÌ na katordze, prze¿ycia osobiste oraz intensywna praca zawodowa os³abi³y serce pani doktor. W latach 80 coraz czêœciej choroba odrywa³a j¹ od codziennych zajêÌ. Mimo emerytury nie potrafi³a odpoczywaÌ, nie wyobra¿a³a sobie ¿ycia bez mo¿liwoœci s³u¿enia ludziom.

W uznaniu zas³ug w obronie ¿ycia Ojciec Œwiêty Jan Pawe³ II uhonorowa³ Genowefê Ab³a¿ej Krzy¿em Pro ecclesia et pontifice. Odznaczanie wrêczy³ jej 4 kwietnia 1988 r. w koœciele œw. Micha³a Archanio³a w Œwiebodzinie ówczesny biskup ordynariusz Józef Michalik. Od w³adz œwieckich otrzyma³a tak¿e medal 40-lecia PRL. Zmar³a 8 czerwca 1988 r. Pozosta³a w pamiêci ludzi, którzy j¹ znali, jako cz³owieka wielkiej pracy, niez³omnych zasad i ca³kowitego podporz¹dkowania swego ¿ycia innym. Mieliœmy szczêœcie goœciÌ dr Ab³a¿ej jako honorowego cz³onka "Grupy Opty" na kilku naszych zlotach m. in. 1979 w Warszawie, w 1981 r. w £agowie i w 1984 r. w Prze³azach. By³a dla nas wielkim autorytetem moralnym. Z uwag¹ s³uchaliœmy jej opowieœci o Afryce i pracy misyjnej. Zosta³a w naszej pamiêci jako osoba umiej¹ca znaleŸÌ uœmiech i dobre s³owo w ka¿dej sytuacji.

(Opracowano na podstawie pracy Walentyny Galimowskiej oraz SÂłownika biograficznego ÂŚwiebodzinian - notka aut. ÂŻankowska)

Genowefa Ab³a¿ej urodzi³a siê w 1918 roku w Aszchabadzie, na pograniczu Afganistanu i Turkmenii. Jako ma³e dziecko przenosi siê z rodzicami do Nowogródka, sk¹d pochodzi³ jej ojciec. Szko³ê podstawow¹ i gimnazjum ukoùczy³a w Nowogródku. Zd¹¿y³a jeszcze w 1939 r. zaliczyÌ dwa lata medycyny na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1940 r. ojca wywieziono do obozu, a resztê rodziny do Kazachstanu. Przysz³a lekarka mia³a wtedy 22 lata i na jej barki spad³ ciê¿ar utrzymania rodziny. Matka by³a ciê¿ko chora i wkrótce potem zmar³a. Razem z m³odsz¹ siostr¹ same wykopa³y jej grób, gdzie le¿y do dziœ. Genowefa Ab³a¿ej zosta³a wówczas traktorzystk¹ w ko³chozie. Byli tam te¿ inni Polacy, którzy kiedyœ przyszli do niej z garœci¹ m¹ki i poprosili, aby zrobi³a im kluski. Pokaza³a im wtedy czarne od ciê¿kiej pracy rêce i zapyta³a, jak ma to zrobiÌ. Odpowiedzieli, ¿e to nic nie szkodzi. Potem wszyscy ¿artowali, ¿e kluski siê uda³y, a Pani Doktor wybiela³y rêce. By³o jej bardzo ciê¿ko, ale siê nie poddawa³a. Si³ê czerpa³a z cudem zachowanego Pisma œw.

Dr Genowefa AbÂłaÂżej - zaÂłoÂżycielka Poradni ÂŻycia Rodzinnego.

W 1946 roku z rodzinÂą i grupÂą polskich dzieci, ktĂłrych byÂła opiekunkÂą, wraca do kraju. Ojciec z rodzeĂąstwem osiedla siĂŞ w KÂłodzku. Ona sama, dziĂŞki pomocy zaprzyjaÂźnionego kapÂłana, kontynuuje studia medyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. KoĂączy je w 1949 roku i dostaje nakaz pracy w szpitalu powiatowym w SzamotuÂłach. Specjalizuje siĂŞ w ginekologii. TÂłumaczy kobietom, Âże dzieci nie wolno zabijaĂŚ; zaÂłatwia adopcje ratujÂąc w ten sposĂłb ok. 100 dzieci od Âśmierci.

KoĂączy drugÂą specjalizacjĂŞ - chirurgiĂŞ miĂŞkkÂą i studiuje psychologiĂŞ na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W tym czasie (1960 r.) otrzymuje polecenie przerwania ci¹¿y i mĂłwi „nie". Zostaje zwolniona z pracy i decyduje siĂŞ na podpisanie 5-letniego kontraktu na pracĂŞ misyjnÂą w Ugandzie.

Pracuje w szpitalu Naggalama ko³o Nikifuny, póŸniej w Fort Royal. Jest jedynym lekarzem w promieniu prawie 400 km. Robi wszystko, aby pomóc cierpi¹cym, ³¹cznie z rwaniem zêbów. Pacjenci byli przewa¿nie bardzo biedni i nie mieli pieniêdzy, aby jej zap³aciÌ. Dlatego starali siê odwdziêczyÌ Pani Doktor na inne sposoby, m.in. zdarzy³o siê, ¿e przyprowadzili jej kozê, któr¹ musia³a przyj¹Ì, inaczej ofiarodawcy bardzo by siê obrazili.

Wraca do Polski w 1965 roku i osiedla siĂŞ w ÂŚwiebodzinie, gdzie dr Lech Wierusz przyjmuje jÂą do pracy do sÂłynnego w kraju i za granicÂą Sanatorium Rehabilitacyjno-Ortopedycznego. Zdobywa specjalizacjĂŞ chirurga kostnego i zostaje ordynatorem Ortopedii III - oddziaÂłu, na ktĂłrym leczone sÂą najmÂłodsze dzieci w wieku od kilku miesiĂŞcy do szeÂściu lat. UwaÂżaÂła, Âże dzieciom nie wystarczÂą same lekarstwa. Trzeba je leczyĂŚ takÂże miÂłoÂściÂą, ÂżyczliwoÂściÂą, dobrym sÂłowem, uÂśmiechem. Dzieci przez niÂą operowane dÂługo przebywaÂły w tzw. „gipsach biodrowych", dlatego Pani Doktor zawsze pilnowaÂła, aby dziecko nie byÂło w depresji, nie pÂłakaÂło i nie miaÂło mokro.

Wielka TrĂłjka ÂŚwiebodzina: dr Lech Wierusz, prof. Jan SobociĂąski, dr Genowefa AbÂłaÂżej na pikniku Grupy „OPTY” w ÂŁagowie (1981 r.)

Od 1972r. przez 16 lat kierowaÂła KatolickÂą PoradniÂą RodzinnÂą dla dekanatu ÂświebodziĂąskiego. Razem ze Âśp. dr AlinÂą RzewuskÂą wyjechaÂła nawet do PolakĂłw mieszkajÂących w b. NRD, gdzie organizowaÂła spotkania dla mÂłodzieÂży nt. Âświadomego macierzyĂąstwa i ÂświĂŞtoÂści Âżycia poczĂŞtego.

W uznaniu zasÂług w obronie Âżycia poczĂŞtego otrzymuje od PapieÂża Jana PawÂła II medal „Pro ecclesia et pontifice" (za zasÂługi dla KoÂścioÂła i papieÂża). Jest juÂż ciĂŞÂżko chora, kiedy 4 kwietnia 1988 r. otrzymuje medal (jest drugÂą osobÂą ze ÂŚwiebodzina, obok Âśp. prof. Jana SobociĂąskiego, ktĂłra otrzymuje to odznaczenie). Umiera 8 czerwca 1988 roku.
Poradnia ÂŻycia Rodzinnego dekanatu ÂŚwiebodzin przy parafii Âśw. MichaÂła ArchanioÂła przyjĂŞÂła imiĂŞ dr Genowefy AbÂłaÂżej.

Redakcja serdecznie dziĂŞkuje Pani Walentynie Galimowskiej za udostĂŞpnienie pracy dyplomowej, na podstawie ktĂłrej zostaÂło opracowane wspomnienie.