Jakie tajemnice kryje zielonogĂłrski ratusz

Archeolodzy i konserwatorzy przeœwietlili zielonogórski ratusz: budowla jest gotycka, wie¿ê zbudowano wraz z g³ówn¹ bry³¹, a piwnice wykopano znacznie póŸniej, ni¿ s¹dziliœmy do tej pory.

Fot. Marcin Olejniczak / AG
OdsÂłoniĂŞte stare fragmenty ratusza

- To by³y ¿mudne badania. Zasiêgaliœmy opinii historyków sztuki, architektów, musieliœmy kojarzyÌ wiele faktów - mówi dr Andrzej Legendziewicz z Politechniki Wroc³awskiej. - Ale dziêki temu mo¿emy z ca³¹ pewnoœci¹ stwierdziÌ, ¿e zielonogórski ratusz jest gotycki i powsta³ w XV w. na planie prostok¹ta o wymiarach 13 na 34 m. Mia³ wysok¹, szeœciokondygnacyjn¹ wie¿ê od wschodu oraz bogato zdobion¹ elewacjê zachodni¹ i frontow¹, no i wysoki dach - dodaje.

Prace trwaÂły kilka miesiĂŞcy i kosztowaÂły 1 mln zÂł. DziĂŞki temu teraz moÂżemy oglÂądaĂŚ jÂą w caÂłej okazaÂłoÂści w klatce schodowej UrzĂŞdu Stanu Cywilnego. PowierzchniĂŞ Âścian zmyto strumieniami pary wodnej, wyspoinowano tak, jak to robili rzemieÂślnicy w XV w.

W pi¹tek do ratusza na spotkanie z naukowcami przysz³o ponad stu amatorów miejscowej historii, spragnionych sensacyjnych odkryÌ. Przekonali siê, jak niewiele wiedzieliœmy o historii naszego ratusza. Ma³o kto doszukiwa³ siê gotyku w obecnej klasycystycznej bryle z prze³omu XVIII i XIX w. Otó¿ ratusz otynkowano wewn¹trz i na zewn¹trz w XVII w. Dopiero kilkanaœcie lat temu, po skuciu niewielkiego fragmentu tynku, wysz³o na jaw, ¿e ratusz jest starszy ni¿ s¹dzono. Po odkryciu w 2004 r. starych piwnic (okaza³y siê piwnicami budynków przylegaj¹cych do ratusza), postanowiono dok³adniej przebadaÌ bry³ê budowli. Doskona³¹ ku temu okazj¹ by³ generalny remont czêœci ratusza, gdzie mieœci siê sala sesyjna Rady Miasta i Urz¹d Stanu Cywilnego. Prace ruszy³y latem ub.r. Gdy robotnicy skuli tynk na œcianie przy schodach, wy³oni³a siê gotycka œciana, która okaza³a siê szczytow¹ z XV w. Ci¹gnie siê ona od piwnic przez trzy kondygnacje. Przez lata nak³adano na ni¹ jednak kolejne warstwy tynku i zatraci³a swój charakter. Œciana ma ponad metr gruboœci.

Dwa ³uki na parterze s¹ pozosta³oœci¹ po przejœciu miêdzy ówczesnym ratuszem a kupieckimi halami targowymi. Miêdzy dwoma budynkami by³a przerwa, w której sta³y ³awy chlebowe. Tam te¿ sta³ prêgierz. Wy¿ej natomiast doskonale zachowa³y siê ozdobne blendy zwieùczone ³êkami kotarowymi, typowymi dla gotyku. Zachowa³a siê te¿ czêœÌ szczytu widoczna na drugim piêtrze. To, co zosta³o, nie oddaje jednak prawdziwej wysokoœci budynku. Œciana ta mia³a a¿ 24 m.

Dlaczego dopiero teraz ustalono w³aœciwy wiek ratusza? - W 1651 r. ratusz sp³on¹³, a z nim zniszczone zosta³y wszystkie dokumenty. Dzieje budowli opierano dotychczas na kronikach, a te nie zawsze by³y prowadzone rzetelnie. Bezkrytycznie powielano informacje z powojennych publikacji - mówi dr Stanis³aw Kowalski, wieloletni badacz zielonogórskiego ratusza.

Zatem w 1651 r. nie sp³on¹³ ratusz drewniany, lecz murowany. Przy okazji tych badaù obalono te¿ mit, ¿e wie¿ê do budynku dobudowano póŸniej. W rzeczywistoœci powstawa³a ona wraz z g³ówn¹ bry³¹. Wiadomo ju¿, ¿e ratusz nie mia³ piwnic. Jak twierdz¹ naukowcy, zrezygnowano z nich z oszczêdnoœci. Z czasem jednak mieszczaùstwo wzbogaci³o siê i postanowi³o je wykopaÌ. Pierwsza powsta³a w XVI w., a ta, gdzie teraz znajduje siê popularny pub Bachus, powsta³a dopiero w XVII w.