Niezwykle wa¿nym problemem do rozwi¹zania, którym musia³y zaj¹Ì siê w³adze polskie by³o uruchomienie gospodarki na Ziemiach Zachodnich i Pó³nocnych. By³ to, bowiem warunek do prawid³owego rozwoju akcji osadniczej oraz popr¹ wy kondycji gospodarczej paùstwa. Bior¹c pod uwagê fakt dynamiczniejszego rozwoju miast ni¿ wsi, w pierwszych dwóch powojennych latach, ich egzystencja uzale¿niona by³a od zapewnienia pracy mieszkaùcom, dostarczenia im niezbêdnych wyrobów przemys³owych oraz mo¿liwoœci czêœciowej ich wymiany na produkty wiejskie. Natrafiono jednak na wiele przeszkód utrudniaj¹cych szybkie uruchomienie przemys³u, bowiem obszar Ziem Zachodnich i Pomocnych nale¿a³ do regionów mniej rozwiniêtych w stosunku do pozosta³ych czêœci Niemiec. Na ten stan rzeczy wp³ywa³o wiele czynników.

Trzeba wspomnieÌ o ogromnych zniszczeniach, które wyraŸnie hamowa³y start ¿ycia gospodarczego, gdy¿ rozmiar zniszczeù maj¹tku miejskiego na Ziemi Lubuskiej wyniós³ 50%, a szkody w przemyœle oceniano na 80%. Oprócz tego powa¿nym zniszczeniom uleg³a drobna wytwórczoœÌ oraz obiekty u¿ytecznoœci publicznej: wodoci¹gi, kanalizacja, gazownie, elektrownie wraz z ich zapleczem technicznym.

Zapewne jeden z pierwszych dokumentĂłw w powojennym ÂŚwiebodzinie

Rolnictwo równie¿ odnios³o znaczne straty, które oceniano na 30%. WielkoœÌ ta warta by³a 200 min przedwojennych z³otych.

PrzeszkodÂą byÂło rĂłwnieÂż zniszczenie linii komunikacyjnych i taboru. Kolejnictwo byÂło unieruchomione w 50%. Natomiast ÂżeglugĂŞ rzecznÂą uruchomiono dopiero w sierpniu 1945 roku.

Innym niemniej waÂżnym problemem byÂł brak wykwalifikowanej kadry pracowniczej. StÂąd czĂŞste byÂły wypadki, Âże pracĂŞ nad uruchomieniem niezbĂŞdnych obiektĂłw gospodarczych powierzono Niemcom.

Pierwsze oznaki aktywnoœci gospodarczej by³y widoczne bezpoœrednio po opanowaniu Ziemi Lubuskiej przez Armiê Czerwon¹. Potrzeby armii oraz pozosta³ych niemieckich mieszkaùców spowodowa³y koniecznoœÌ uruchomienia, na tyle na ile by³o to mo¿liwe, obiektów komunalnych i spo¿ywczych, niemniej w³adze wojskowe preferowa³y nieograniczon¹ grabie¿ mienia niemieckiego. Do ZSRR trafia³y urz¹dzenia techniczne, surowce mineralne i produkcyjne, a nawet ca³e fabryki. Ponadto niektóre obiekty uruchamiano wy³¹cznie na potrzeby tocz¹cej siê wojny. Zatrudniano w nich ludnoœÌ niemieck¹. Nastêpny krok nale¿a³ do rodz¹cej siê administracji polskiej.

Struktura przemysÂłu w ÂŚwiebodzinie byÂła typowa dla Ziem Zachodnich i Pomocnych. Przed 1945 r. dominowaÂł w nim przemysÂł w³ókienniczy i odzieÂżowy skupiony w 4 fabrykach sukna i 2 zakÂładach tekstylnych. Z ga³êzi gospodarki warto wymieniĂŚ przemysÂł drzewny (5 zakÂładĂłw) oraz przemysÂł spoÂżywczy (9 zakÂładĂłw). NajwiĂŞkszÂą fabrykÂą w mieÂście i powiecie byÂła fabryka gumy „Rekord Gummifabrik Lindenmann und Co" (obecnie Lubuskie Fabryki Mebli). W latach 1940-41 dodatkowo rozbudowano jÂą o budynki póŸniejszych Lubuskich ZakÂładĂłw Termotechnicznych „Elterma". Drugim duÂżym obiektem byÂł oddziaÂł zakÂładĂłw elektrotechnicznych „Siemens", w ktĂłrym produkowano aparaturĂŞ radiolokacyjnÂą.

W grudniu 1944 r. ewakuowano ten zak³ad do Niemiec. Zapewne w ten sposób zabezpieczono pewn¹ czêœÌ innych œwiebodziùskich fabryk. Dzia³ania wojenne oszczêdzi³y miastu du¿ych zniszczeù, choÌ ich stopieù by³ zró¿nicowany.

Ekipa odgruzowujÂąca ÂŚwiebodzin

Po zajĂŞciu miasta wojskowe wÂładze radzieckie przystÂąpiÂły do zajĂŞcia i czĂŞÂściowego wywozu pozostaÂłego mienia niemieckiego. PrzypuszczaĂŚ moÂżna, Âże kilka dni po zajĂŞciu miasta przystÂąpiono do uruchomienia, przynajmniej niektĂłrych zakÂładĂłw handlowych i usÂługowych obsÂługiwanych przez pozostaÂłych mieszkaĂącĂłw. W tym czasie byÂły unieruchomione przedsiĂŞbiorstwa komunalne. Miasto byÂło pokryte gruzami, trupami i padlinÂą. StwarzaÂło to niebezpieczeĂąstwo wybuchu epidemii. Lecz 6 marca z PalĂŞdzia przybyli do miasta Franciszek Ratajczak, JĂłzef Gale i 15 ochotnikĂłw, ktĂłrzy uruchomili urzÂądzenia stacji kolejowej. Tutaj teÂż powstaÂła pierwsza na Ziemi Lubuskiej kasa stacyjna. Naczelnikiem zostaÂł, przybyÂły 23 marca, WÂładysÂław ÂŚmigielski.

Zal¹¿kiem w³adzy w mieœcie nie byli kolejarze, ale 105 osobowa grupa inicjatywna z Poznania, która 28 marca przyjecha³a do Œwiebodzina. Nastêpnego dnia (29.03) zorganizowano Zarz¹d Miejski.

Od pierwszych dni administracja przyst¹pi³a do wytê¿onej pracy: oczyszczenia miasta, naprawiono sieÌ wodno-kanalizacyjn¹, usuniêto niemieckie napisy i tablice, wykonano tablice z polskimi nazwami ulic i miejscowoœci, naprawiono jezdnie, chodniki i krawê¿niki, ponadto przyst¹piono do bie¿¹cych remontów obiektów paùstwowych np. MO, PUBP oraz prywatnych i koœcio³a.

Najwiêkszym mankamentem by³ dostêp do ¿ywnoœci. Tym zaj¹³ siê Referat Aprowizacji przy starostwie. Przez dwa dni tj. 29 i 30 marca referat zajmowa³ siê dystrybucj¹ ¿ywnoœci otrzymanej od komendantury, póŸniej zakupiono konia i wóz, którym przewo¿ono z wiosek ¿ywnoœÌ. Podstawowym artyku³em konsumpcyjnym by³y ziemniaki, gdy¿ zbo¿e, m¹kê oraz 98% byd³a w³adze radzieckie wys³a³y do ZSRR. Wydzia³owi uda³o siê zdobyÌ 10 krów, a komendantura codziennie dostarcza³a 60 l mleka. Korzysta³y z niego polskie dzieci, chorzy oraz szpital PCK. Deficyt ¿ywnoœciowy dotyczy³ niemal¿e wszystkiego, dlatego wprowadzono karty ¿ywnoœciowe. Tygodniowa racja Polaków wynosi³a 0,5 kg miêsa i 3 kg chleba, natomiast Niemcom zatrudnionym w Magistracie, przys³ugiwa³o 0,75 kg chleba i 0,25 kg miêsa. Cz³onkowie ich rodzin i pozostali Niemcy otrzymywali po³owê racji pracuj¹cych. Ponadto Wydzia³ Gospodarczy Zarz¹du Miasta, dysponowa³ na pocz¹tku swojej pracy 5 krowami. Dawa³y one dziennie oko³o 301 mleka.

Sytuacja zaczê³a siê poprawiaÌ w drugiej po³owie roku. W mieœcie funkcjonowa³o ponad 20 restauracji i jad³odajni, 10 piekarù, 12 rzeŸni, 5 kolonialek, sk³ad rybny, sk³ad nabia³u, 2 rozlewnie piwa i lemoniady i 1 sklep monopolowy. Jesieni¹ 16 paŸdziernika, uruchomiono przejêt¹ od w³adz radzieckich RzeŸniê Miejsk¹ przy ul. Poznaùskiej. Ceny towarów by³y jednak wysokie, a wynagrodzenia niskie. Czêsto ludzie pracowali za ¿ywnoœÌ, gdy¿ w obiegu by³o ma³o pieniêdzy. Œrednie wynagrodzenie w 1945 r. burmistrza S. B³aszaka wynosi³o 1314,30 z³. Podczas, gdy ceny chleba w paŸdzierniku wynosi³y 8 z³ za kilogram chleba razowego i 15 z³ za kilogram chleba bia³ego.

ZdjĂŞcia ze zbiorĂłw MR w ÂŚwiebodzinie

PowaÂżnÂą trudnoÂściÂą byÂło teÂż zakwaterowanie rosnÂącej liczby mieszkaĂącĂłw. W mieÂście nie byÂły znane oficjalne przypadki tzw. „dzikiego lokatorstwa" bowiem od 2 kwietnia funkcjonowaÂł WydziaÂł Mieszkaniowy przy ZM. Liczba budynkĂłw mieszkalnych wynosiÂła 938. ZnajdowaÂło siĂŞ w nich 1140 niezniszczonych lokali mieszkalnych, ktĂłre za 20 zÂł przydzielano osiedlajÂącym siĂŞ. WydziaÂł dokonaÂł teÂż spisu i przetÂłumaczenia nazw 73 ulic, spisu lokali mieszkalnych oraz sporzÂądziÂł wykaz obiektĂłw gospodarczych oraz przeznaczonych do rozbiĂłrki.

Ze wzglĂŞdu na znaczne zniszczenie przemysÂłu w ÂŚwiebodzinie, poczÂątkowo pracĂŞ zaczĂŞÂły drobne i Âśrednie zakÂłady rzemieÂślnicze, spoÂżywcze i komunalne. ByÂło to moÂżliwe dziĂŞki temu, Âże tego rodzaju „zdobycz wojenna" raczej nie interesowaÂła Armii Czerwonej. UmoÂżliwiaÂło to osiedleĂącom posiadajÂącym fach rzemieÂślniczy stosunkowo szybkie objĂŞcie opuszczonych obiektĂłw. Do marca 1946 roku wszystkie one byÂły rozdzielone.

Ponadto od marca 1946 roku w zlikwidowanym getcie uruchomiono rzeÂźniĂŞ, piekarniĂŞ, jadÂłodajniĂŞ, chemicznÂą oczyszczalniĂŞ odzieÂży wraz z punktem krawieckim, 9 sklepĂłw, warsztat Âślusarski i warsztat kowalski, c.d.n.