ciachu
forum admin
postów: 823
|
Tygodnik powszechny
5 lipca - koncert U2 w Polsce
Bóg, AIDS i rock'n'roll
13 lipca 1985, 17.20 czasu londyñskiego - Live Aid, koncert wszechczasów. Jack Nicholson zapowiada graj±c± na Wem-bley grupê, która "zostawi³a serce w Dublinie i objê³a duchem ca³y ¶wiat", a która "nigdy nie mia³a problemu z wypowiadaniem tego, co le¿y jej na sercu - U2!".
Historia zaczê³a siê prozaicznie - od og³oszenia, które na szkolnej tablicy zamie¶ci³ jesieni± 1976 r. piêtnastoletni wówczas Larry Mullen, przysz³y perkusista, szukaj±cy kolegów do zespo³u. W¶ród ch³opców, którzy pojawili siê na przes³uchaniu, byli wszyscy pó¼niejsi cz³onkowie U2: gitarzysta Dave Evans, znany potem jako The Edge, basista Adam Clayton oraz ten najwa¿niejszy - Paul Hewson, znaj±cy wtedy tylko kilka gitarowych chwytów, obdarzony jednak charakterystycznym mocnym, wysokim g³osem. Swój przydomek - Bono - zawdziêcza nazwie dubliñskiego sklepu z aparatami s³uchowymi "Bonovox".
U2 to co¶ wiêcej ni¿ tylko fenomen muzyczny. W tekstach Bono zawsze by³o miejsce na powa¿ne, niewygodne tematy. Wiara s±siadowa³a z polityk±, kwestie spo³eczne z literatur±. On sam jest kim¶ wiêcej ni¿ tylko rockmanem.
"Zmieniæ ¶wiat w sobie"
Wiêkszo¶ci gwiazd rocka neofityzm s³u¿y zwykle za³ataniu dziury po odrzuceniu bo¿ków seksu, s³awy i pieni±dza. Dla Irlandczyków z U2 wiara by³a czym¶ naturalnym. M³odzieñczy zwrot ku Bogu by³ jednak efektem poszukiwañ nie na zewn±trz, w konserwatywnej rzeczywisto¶ci Zielonej Wyspy, ale w sobie. "On mówi, ¿e pewnego dnia zmieni ¶wiat. Radujê siê" - ¶piewa³ Bono w "Rejoice" na p³ycie "October" i zachêca³: "Nie mogê zmieniæ ¶wiata, ale mogê zmieniæ ¶wiat w sobie". W 1982 r. mówi³ te¿: "Czu³em, ¿e nie mogê daæ siê wpu¶ciæ w ten schemat: dorastasz, dostajesz pracê, ¿enisz siê, umierasz. Mo¿e to jest w³a¶nie moment, w którym zjawia siê Chrystus".
Chrystus, który pojawia³ siê w ¿yciu cz³onków zespo³u, by³ Chrystusem ró¿nych Ko¶cio³ów. Jedynie Larry Mullen dorasta³ w rdzennie irlandzkim, tradycyjnie katolickim domu. Clayton by³ synem brytyjskich emigrantów - protestantów. Rodzice The Edge'a pochodzili z Walii, ojciec by³ prezbiterianinem, matka - baptystk±. Bob Hewson by³ katolikiem, jego ¿ona Iris - protestantk±. "Zawsze czu³em siê tak, jakbym siedzia³ na p³ocie" - mówi³ Bono po latach.
To w³a¶nie ¶mieræ matki w 1974 r. oraz fala ewangelizacyjna, jaka przetoczy³a siê przez Irlandiê dwa lata pó¼niej, wyzwoli³y w nim ducha poszukiwañ. T± sam± drog± pod±¿yli Dave i Larry oraz ówczesna dziewczyna, przysz³a ¿ona Bono - Alison Stewart. Wszyscy uczêszczali do Mount Temple - pierwszej koedukacyjnej pañstwowej szko³y ¶redniej w Dublinie, która przyjmowa³a zarówno protestantów, jak i katolików. Poszukiwania czwórki przyjació³ nie mia³y zwi±zku
z konkretnym Ko¶cio³em, odwo³ywa³y siê raczej, co da siê wyczuæ we wczesnych tekstach U2 inspirowanych Psalmami, Izajaszem i Jeremiaszem, do biblijnych korzeni.
Wszyscy wst±pili do Grupy Charyzmatycznych Chrze¶cijan "Shalom". Przynale¿no¶æ do "Shalom" sta³a siê ¼ród³em spiêæ z Adamem - jedynym ateist± w U2 - i omal nie doprowadzi³a do rozpadu grupy, gdy The Edge zacz±³ rozwa¿aæ wycofanie siê z show--biznesu, uznawszy, ¿e bycie dobrym chrze¶cijaninem nie idzie w parze z rockiem. Szybko jednak zmieni³ zdanie. Stoj±cy niegdy¶ przed podobnym dylematem Bono t³umaczy³: "Kiedy¶ s±dzi³em, ¿e w rock'n'rollu nie ma miejsca na sprawy duchowe. Pó¼niej odkry³em, ¿e wielu artystów, którzy mnie inspirowali - Bob Dylan, Van Morrison, Patti Smith, Al Green i Marvin Gaye - by³o w podobnej sytuacji. Dlatego teraz jestem spokojniejszy".
"Jeszcze nie znalaz³em..."
Po³±czenie punkrockowego gniewu i buntu z chrze¶cijañsk± rado¶ci± zaowocowa³o jednym z ciekawszych maria¿y w historii rock'n'rolla. Chrystus U2 by³ tym, który nie tylko okazywa³ mi³osierdzie, ale tak¿e wywraca³ sto³y w ¶wi±tyni. Z kolei w Psalmach Bono widzia³ starotestamentowego przodka bluesa. P³ytê "War" wieñczy³a piosenka "40" oparta na oznaczonym t± w³a¶nie liczb± Psalmie Dawida: "Czeka³em cierpliwie na Pana. Pochyli³ siê i us³ysza³ mój p³acz...".
Bono napisa³ nawet w³asny "psalm" - "I Still Haven't Found What I'm Looking For", który doczeka³ siê pó¼niej wspania³ej wersji gospel za¶piewanej z chórem z Harlemu. Utwór wydaje siê z pocz±tku dotyczyæ raczej mi³o¶ci do kobiety. Dopiero p³omienne wyznanie: "Wierzê w nadej¶cie Królestwa Bo¿ego" usuwa w±tpliwo¶ci. W refrenie pojawia siê nuta zw±tpienia: "Lecz jeszcze nie znalaz³em tego, czego szukam".
By³a to zapowied¼ pó¼niejszych rozterek religijnych grupy. Trudno powiedzieæ, na ile by³y one rzeczywiste, na ile za¶ stanowi³y akt artystycznej kreacji, by wyj±æ zespó³ z szuflady "rocka chrze¶cijañskiego". Bono przybiera³ maski, wciela³ siê w wymy¶lone postaci - m.in. MacPhisto, wspó³czesnego Mefistofelesa epoki McDonald'sów, który krytykuje papie¿a i arcybiskupa Canterbury. Dziennikarzom mówi³, ¿e wprawdzie "lepiej byæ pijanym Duchem, ale czêsto ³atwiej o butelkê Jacka Daniel'sa".
Poza prowokacjami lata 90. wnios³y wa¿ny element bolesnego wahania. Lider U2 tworzy³ prywatn± teologiê, czasem obrazoburcz±, jak choæby w "Until The End Of The World" inspirowanym ksi±¿k± "Book of Judas" Brendana Kennelly'ego. Tekst napisany z pozycji Judasza t³umacz±cego siê ze zdrady sugeruje niejednoznaczne jej motywy: odrzucenie zakazanej mi³o¶ci ("Byli¶my sobie tak bliscy jak panna i pan m³ody"). W "Acrobat" - innym utworze z p³yty "Achtung Baby" - pojawiaj± siê s³owa: "Móg³bym dzieliæ siê chlebem i winem, / Gdyby istnia³ Ko¶ció³, / Do którego zosta³bym przyjêty". Ale ju¿ w prostej z pozoru piosence mi³osnej "Mysterious Ways", nawi±zuj±cej do wiersza XVIII-wiecznego poety brytyjskiego Williama Cowpera: "Tajemne s± drogi Pana / Gdy cuda Swe czyni", Bono ¶piewa: "Je¿eli chcesz poca³owaæ niebo, / Lepiej naucz siê klêczeæ".
"Okopy dziel± nasze serca"
Postulat rozpoczêcia zmiany ¶wiata od "zmiany ¶wiata w sobie" Bono potraktowa³ powa¿nie. Wraz z ¿on± Ali, z któr± od 23 lat tworzy zgodny zwi±zek z czwórk± dzieci, kilka tygodni po wystêpie na Live Aid w Londynie polecia³ do etiopskiej prowincji Wello. Przez miesi±c pracowali z dala od fleszy jako wolontariusze. "Dostali¶my wiêcej od mieszkañców Etiopii, ni¿ kiedykolwiek sami mogliby¶my im daæ" - wspomina³.
¦wiatow± s³awê U2 zawdziêcza wystêpowi na Live Aid oraz udzia³owi Bono w wydanym na Bo¿e Narodzenie 1984 r. singlu z piosenk± "Do They Know It's Christmas", gdzie wy¶piewa³ pamiêtny wers: "Well, tonight, thank God, it's them instead of you..." ("Dzi¶, dziêki Bogu, to oni, a nie ty..."). Zaanga¿owanie zespo³u ma jednak d³u¿sz± historiê.
Echa konfliktu w Irlandii Pó³nocnej pojawi³y siê na p³ycie "War", zw³aszcza w s³ynnej pie¶ni "Sunday Bloody Sunday". "Krwawa Niedziela" to pacyfikacja pokojowej manifestacji katolików w Londonderry dokonana przez brytyjskie wojska
30 stycznia 1972. Bono nie chcia³ stan±æ po ¿adnej ze stron, dlatego skonfrontowa³ sceny masakry z obrazem Niedzieli Wielkanocnej - zwyciêstwa Chrystusa nad ¶mierci±. Chwyt ten zosta³ jednak opacznie odczytany. I mimo ¿e t³umaczy³ ze sceny, wymachuj±c bia³± flag±: "Nie jest to utwór nawo³uj±cy do buntu", fanatycy z IRA uznali "Sunday..." za swój hymn.
Zniechêcony Bono powróci³ do tematu konfliktu w Ulsterze dopiero w "Please" na p³ycie "Pop" w 1997 r. Tymczasem najbardziej dramatyczne wykonanie "Sunday Bloody Sunday" mia³o miejsce w Denver 8 listopada 1987 r., w dniu zamachu w pó³nocnoirlandzkim Enniskillen, gdzie od bomby pod³o¿onej przez IRA zginê³o 13 uczestników Dnia Pamiêci. Bono zaatakowa³ wtedy wspieraj±cych "Rewolucjê" Amerykanów irlandzkiego pochodzenia: "Przychodz± do mnie i mówi± o Oporze - o Rewolucji w ojczy¼nie i o chwale umierania za rewolucjê. Nic nie mówi± o chwale zabijania za rewolucjê".
Na "War" - albumie, który tytu³ zawdziêcza konfliktom lat 80. - nie zabrak³o akcentu polskiego. "Pod niebem w kolorze krwi / T³um bia³o-czarny tkwi, / Splecione rêce, razem s±..." - tekst "New Year's Day" przywo³uje obrazy ze strajków i stanu wojennego.
Zagraæ w Sarajewie
W "Pride (In The Name Of Love)" Bono ¶piewa³ o Martinie Lutherze Kingu: "Odebrali ci ¿ycie, / Ale nie mogli zabraæ ci dumy". W 1993 r. podczas koncertu na Wembley niespodziewanie zaprosi³ na scenê Salmana Rushdiego, ukrywaj±cego siê od czasu fatwy ajatollaha Chomeiniego. Siedem lat pó¼niej zadedykowa³ utwór "Walk On" przywódczyni birmañskiej opozycji Aung San Suu Kyi, osadzonej w areszcie domowym. Za wwiezienie p³yt U2 do Birmy grozi³o wtedy aresztowanie.
Od po³owy lat 80. Bono coraz mocniej anga¿owa³ siê w dzia³alno¶æ organizacji broni±cych praw cz³owieka. Jego zespó³ wzi±³ udzia³ w trasie koncertowej "Sprzysiê¿enie na rzecz nadziei" z Peterem Gabrielem, Stingiem, Joan Baez i innymi, by zgromadziæ fundusze na rzecz Amnesty International. Jako wys³annicy Amnesty, Bono i Ali odwiedzili kraje Ameryki ¦rodkowej - g³ównie Nikaraguê i Salwador. Najwiêkszym echem odbi³o siê jednak zaanga¿owanie U2 w pomoc ogarniêtej wojn± Bo¶ni oraz trawionej przez g³ód i AIDS Afryce.
Losem Sarajewa zaintresowa³ ich re¿yser Bill Carter. Podczas koncertów zespó³ ³±czy³ siê z Amerykaninem filmuj±cym ¿ycie w oblê¿onym mie¶cie. Zdjêcia pokazuj±ce miêdzy innymi konkurs piêkno¶ci w zgliszczach bo¶niackiej stolicy sta³y siê pó¼niej czê¶ci± dokumentu "Miss Sarajewo", a Bono i The Edge wraz z Luciano Pavarottim i Brianem Eno nagrali piêkny utwór pod tym samym tytu³em. 23 wrze¶nia 1997 koncert U2 na chwilê po³±czy³ podzielony po wojnie kraj, a wzruszony Bono mówi³ po bo¶niacku: "Zagraæ w Sarajewie - to wasz prezent dla nas".
Ostatnie lata Bono po¶wiêca g³ównie pomocy dla Afryki. W 1999 r. zosta³ rzecznikiem kampanii na rzecz umorzenia d³ugów krajom Trzeciego ¦wiata. Spotyka³ siê z Janem Paw³em II, George'em Bushem, Tonym Blairem, podczas szczytu G8 w Koloni przekaza³ Gerhardowi Schröderowi petycjê podpisan± przez 20 milionów osób. W 2002 r. wspó³tworzy³ now± inicjatywê o nazwie DATA (Debt, AIDS, Trade, Africa). Od trzech lat wymienia siê go w¶ród kandydatów do pokojowego Nobla. I wci±¿ pozostaje liderem najwa¿niejszej wspó³czesnej grupy rockowej.
W 1997 r., podczas pierwszego koncertu w Polsce, Bono zadedykowa³ Lechowi Wa³êsie utwór "New Year's Day" odegrany na tle obrazów z 1981 r. i symboli "Solidarno¶ci". A jak bêdzie w Chorzowie? Przekona siê o tym 60 tys. szczê¶liwców, którym uda³o siê zdobyæ bilety...
--
C
U
S |
![[Schwiebus.pl - ¦wiebodzin na starych kartach pocztowych, stare pocztówki, widokówki, kartki pocztowe]](http://www.schwiebus.pl/schwiebus_pl.png)
