[Schwiebus.pl - ¦wiebodzin na starych kartach pocztowych, stare pocztówki, widokówki, kartki pocztowe]
Google
szukaj:
Menu g³ówne
strona g³ówna
strona artyku³ów
strona newsów
forum
ksiêga go¶ci
katalog stron
family tree
schwiebus.2002
schwiebus.2004
Ostatnio dodane
Zamkniêty o³tarz
Sukiennik ¶wieb...
Portret miasta ...
Podró¿e Pekaesem ...
Spod przymkniêtych ...
Los Sióstr ze Schwiebus
Tajemnice ...
Boromeuszki cd.
Historia zmian..
Sala Gotycka
Wernhera ¶cie¿kami
Kreatywni inaczej ..
Od legendy do ..
¦wiebodziñska legenda
Inskrypcja z 1735
Jakub Schickfus
Obrazki z przesz³o¶ci
Publikacje..
¦wiebodziñskie lecznictwo
Szpital
Wokó³ Ratusza
Odkrycie krypty
Bibliografia
Plac w przebudowie
Najazd na Ratusz
Dekret mianowania
Nowa twarz rynku
Na bruk nie wjedziesz
Odnówmy kamienice
Konsultacje
Hubertus Gabriel
Robert Balcke
Ruch wokó³ ratusza
Czasowy zarz±d
Przesiedleñcy 1945
Izba pami±tek
Wiekowe znaleziska
Spór wokó³ ratusza
Co dalej ze starówk±?
Granit pod ratuszem
Kronika Schickfusa
Pocz±tki - podsumowanie
Pocz±tki o¶wiaty
Najazd Zb±skiego
Maciej Kolbe
¦wiebodziñska "Solidarno¶æ"
Szcz±tki ¶w. Jerzego
Pieni±dze na ratusz
Pocz±tki o¶wiaty
Granit w ¶ródm..
Sulechów retro
Nowy Rok
¯ycie religijne
Odpolitycznianie ...
Ulice do poprawki
Wie¿a Bismarcka
Ko¶ció³ pw. ¶w. M.A.
Ko¶ció³ pw. N.M.P. K.P.
Zamek ...
Eberhard Hilscher
Baron J.H. v. Knigge
Z ¿ycia mieszczan
¦wiadectwo urodzenia
Sukiennictwo w dziejach
¯ary inwestuj± w starówkê
Strajk w Lubogórze w 1981 r.
Pocz±tki edukacji szkolnej
Pierwsze, szkolne lata
Kresy
Koniec niemieckiego panowania
Dramatyczne wydarzenia
Historyczne pocz±tki
Ratusz siê sypie
Schwiebüssen Schwibus
Dialog a badania arche
Unikalne Cmentarzyska
100 lat temu - 1904 r.
100 lat temu - 1902 r.
Aktualizacje
Ogólniak
Cmentarz miejski
Dekomunizacja ulic
PKP chce likwidowaæ..
Przesiedleñcy 1945
100 lat temu - 1906 r.
Spu¶cizna po Hilscherze
Dworzec z horroru
Piszczyñski Zenon
M. v. Knobelsdorff
Archeologia okolic
J.K. Sobociñski
Katalog C&Co.™
A.D. 2012
zbiór w³asny
katalog ulic
ostatnio dodane

2012-04-15
C&Co.™ 1208
C&Co.™ 1207
C&Co.™ 1206
C&Co.™ 1205
C&Co.™ 1204
C&Co.™ 1203
C&Co.™ 1202
C&Co.™ 1201
2012-04-05
C&Co.™ 1200
C&Co.™ 1199
C&Co.™ 1198
C&Co.™ 1197
C&Co.™ 1196
C&Co.™ 1195
C&Co.™ 1194
C&Co.™ 1193
C&Co.™ 1192
C&Co.™ 1191
C&Co.™ 1190
2012-03-30
C&Co.™ 1189
C&Co.™ 1188
C&Co.™ 1187
C&Co.™ 1186
C&Co.™ 1185
C&Co.™ 1184
C&Co.™ 1183
C&Co.™ 1182
C&Co.™ 1181
C&Co.™ 1180
C&Co.™ 1179
C&Co.™ 1178
C&Co.™ 1177
C&Co.™ 1176
C&Co.™ 1175
C&Co.™ 1174
C&Co.™ 1173
C&Co.™ 1172
C&Co.™ 1171
C&Co.™ 1170
C&Co.™ 1169
C&Co.™ 1168
C&Co.™ 1167
2012-03-22
C&Co.™ 1166
C&Co.™ 1165
C&Co.™ 1164
C&Co.™ 1163
C&Co.™ 1162
C&Co.™ 1161
C&Co.™ 1160
C&Co.™ 1159
C&Co.™ 1158
C&Co.™ 1157
C&Co.™ 1156
C&Co.™ 1155
C&Co.™ 1154
C&Co.™ 1153
C&Co.™ 1152
C&Co.™ 1151
C&Co.™ 1150
2012-03-12
C&Co.™ 1149
C&Co.™ 1148
C&Co.™ 1147
C&Co.™ 1146
C&Co.™ 1145
C&Co.™ 1144
C&Co.™ 1143
C&Co.™ 1142
C&Co.™ 1141
C&Co.™ 1140
C&Co.™ 1139
C&Co.™ 1138
C&Co.™ 1137
C&Co.™ 1136
C&Co.™ 1135
C&Co.™ 1134
C&Co.™ 1133
C&Co.™ 1132
C&Co.™ 1131
C&Co.™ 1130
C&Co.™ 1129
C&Co.™ 1128
C&Co.™ 1127
C&Co.™ 1126
C&Co.™ 1125
2012-03-03
C&Co.™ 1124
C&Co.™ 1123
C&Co.™ 1122
C&Co.™ 1121
C&Co.™ 1120
C&Co.™ 1119
2012-02-27
C&Co.™ 1118
C&Co.™ 1117
C&Co.™ 1116
2012-02-26
C&Co.™ 1115
C&Co.™ 1114
C&Co.™ 1113
C&Co.™ 1112
C&Co.™ 1111
C&Co.™ 1110
2012-02-25
C&Co.™ 1109
C&Co.™ 1108
C&Co.™ 1107
C&Co.™ 1106
C&Co.™ 1105
C&Co.™ 1104
C&Co.™ 1103
C&Co.™ 1102
C&Co.™ 1101
C&Co.™ 1100
2012-02-19
C&Co.™ 1099
C&Co.™ 1098
C&Co.™ 1097
C&Co.™ 1096
C&Co.™ 1095
2012-02-17
C&Co.™ 1094
C&Co.™ 1093
C&Co.™ 1092
C&Co.™ 1091
C&Co.™ 1090
C&Co.™ 1089
C&Co.™ 1088
C&Co.™ 1087
C&Co.™ 1086
C&Co.™ 1085
2012-02-13
C&Co.™ 1084
C&Co.™ 1083
C&Co.™ 1082
2012-02-12
C&Co.™ 1081
C&Co.™ 1080
C&Co.™ 1079
C&Co.™ 1078
C&Co.™ 1077
C&Co.™ 1076
C&Co.™ 1075
C&Co.™ 1074
C&Co.™ 1073
C&Co.™ 1072
2012-02-11
C&Co.™ 1071
C&Co.™ 1070
C&Co.™ 1069
C&Co.™ 1068
C&Co.™ 1067
C&Co.™ 1066
C&Co.™ 1065
C&Co.™ 1064
C&Co.™ 1063
C&Co.™ 1062
C&Co.™ 1061
Katalog C&Co.™
A.D. 2007
2007-03-12
C&Co.™ 1057
C&Co.™ 1056
C&Co.™ 1055
C&Co.™ 1054
C&Co.™ 1053
C&Co.™ 1052
C&Co.™ 1051
2007-03-11
C&Co.™ 1050
C&Co.™ 1049
C&Co.™ 1048
C&Co.™ 1047
C&Co.™ 1046
C&Co.™ 1045
C&Co.™ 1044
C&Co.™ 1043
C&Co.™ 1042
C&Co.™ 1041
C&Co.™ 1040
C&Co.™ 1039
C&Co.™ 1038
C&Co.™ 1037
C&Co.™ 1036
C&Co.™ 1035
C&Co.™ 1034
C&Co.™ 1033
C&Co.™ 1032
C&Co.™ 1031
C&Co.™ 1030
C&Co.™ 1029
C&Co.™ 1028
C&Co.™ 1027
C&Co.™ 1026
C&Co.™ 1025
C&Co.™ 1024
C&Co.™ 1023
C&Co.™ 1022
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1018
2007-03-08
C&Co.™ 1017
C&Co.™ 1016
C&Co.™ 1015
C&Co.™ 1014
C&Co.™ 1013
C&Co.™ 1012
C&Co.™ 1011
C&Co.™ 1010
C&Co.™ 1009
C&Co.™ 1008
C&Co.™ 1007
C&Co.™ 1006
C&Co.™ 1005
C&Co.™ 1004
C&Co.™ 1003
2007-03-06
C&Co.™ 1002
C&Co.™ 1001
C&Co.™ 1000
C&Co.™ 0999
C&Co.™ 0998
C&Co.™ 0997
C&Co.™ 0996
C&Co.™ 0995
C&Co.™ 0994
C&Co.™ 0993
C&Co.™ 0992
C&Co.™ 0991
C&Co.™ 0990
C&Co.™ 0989
C&Co.™ 0988
C&Co.™ 0987
C&Co.™ 0986
C&Co.™ 0985
C&Co.™ 0984
C&Co.™ 0983
C&Co.™ 0982
C&Co.™ 0981
C&Co.™ 0980
C&Co.™ 0979
C&Co.™ 0978
C&Co.™ 0977
C&Co.™ 0976
2007-03-02
C&Co.™ 0975
C&Co.™ 0974
C&Co.™ 0973
C&Co.™ 0972
C&Co.™ 0971
C&Co.™ 0970
C&Co.™ 0969
C&Co.™ 0968
C&Co.™ 0967
C&Co.™ 0966
C&Co.™ 0965
C&Co.™ 0964
C&Co.™ 0963
C&Co.™ 0962
C&Co.™ 0961
C&Co.™ 0960
C&Co.™ 0959
C&Co.™ 0958
C&Co.™ 0957
Inne
forum
kontakt
bannery
download
logowanie
rekomenduj nas
Menu u¿ytkownika
Nie masz jeszcze konta? Mo¿esz sobie za³o¿yæ!
subskrypcja
informacje o zmianach na twój mail!
Artyku³y > Z historii miasta i okolic > Bunt ks. Jana i rz±dy jagielloñskie w ¦wiebodzinie

Bunt ks. Jana i rz±dy jagielloñskie w ¦wiebodzinie

¦wiebodziñska Gazeta Powiatowa
Wydanie 6 [114] czerwiec 2001 r.

Rz±dy ksiêcia Jana

Kiedy w roku 1482 ks. Jan obejmowa³, gwarantowane mu do¿ywotnio, rz±dy lenne nad ks. g³ogowskim, rozpocz±³ je od uporz±dkowania spraw zaleg³ych. Ju¿ dwa lata wcze¶niej, wbrew woli króla Macieja i w konflikcie zbrojnym z ks. cieszyñskim, zjednoczy³ w swoich rêkach podzielone od 150 lal dwie czê¶ci G³ogowa. W latach nastêpnych wzmocni³ swoje panowanie dziêki sumom otrzymanym od zakonu krzy¿ackiego, sp³acaj±cego d³ugi nale¿ne jego zmar³ym braciom. Pieni±dze przeznaczy³ m.in. na wyp³aty zobowi±zañ wobec zaciê¿nego rycerstwa. Uzyska³ w tym czasie kilkakrotnie dowody poparcia ze strony króla polskiego Kazimierza Jagielloñczyka (Szczegó³a 1968).
W warunkach pokoju doprowadzi³ do odrodzenia gospodarczego ksiêstwa, ustalaj±c najpierw jednolity system monetarny i porz±dkuj±c sprawy cechowe w miastach. Jego polityka celna, po zapewnieniu spokoju na drogach, o¿ywi³a stosunki handlowe z Saksoni± i Polsk±. Dla wiêkszego bezpieczeñstwa w przysz³o¶ci wzmacnia³ równie¿ twierdze i mury obronne miast. ¯ywe by³y tak¿e w tym okresie kontakty kulturalne z Rzeczypospolit±. Dziêki takiej polityce ks. Jan znalaz³ poparcie w¶ród miejscowej szlachty i mieszczañstwa. W ¦wiebodzinie znany by³ z zainteresowania sprawami tutejszych cechów rzemie¶lniczych oraz nadania przywileju z 1486 roku, przyznaj±cego miastu m³yn s³odowy, ³±ki wokó³ miasta, a tak¿e c³o mostowe i op³atê od wytwarzanego sukna; wszystko za sumê 1000 guldenów. Ju¿ w czasie walk z wojskami króla Wêgier, poszukuj±c dodatkowych ¶rodków pieniê¿nych, 24 czerwca 1988 roku odda³ radzie miasta w zastaw prawo do czê¶ci swoich dochodów za kolejn± kwotê 100 guldenów (Szczegó³a 1968; Knispel 1765; Zerndt 1909).
Pocz±tkowo Jan liczy³ na trwa³e porozumienie z Maciejem, wydaj±c m.in. najstarsz± swoj± córkê Margaretê w roku 1484 za jednego z wielmo¿ów wêgierskich. W zwi±zku z planami sukcesyjnymi króla Wêgier stan±³ jednak w roku 1485 w obliczu gro¼by utraty ksiêstwa na rzecz syna Macieja - Jana Korwina. Sta³ siê stopniowo przywódc± opozycji ¶l±skiej, zorganizowanej w zwi±zek obronny ksi±¿±t przeciw Maciejowi. Licz±c na poparcie króla Czech W³adys³awa Jagielloñczyka, d±¿y³ do zapewnienia sukcesji po sobie swoim trzem córkom, wydaj±c je w roku 1488 za synów Henryka Podiebrada. ks. k³odzkiego, ³ami±c tym samym uk³ad lenny z 7 czerwca 1841 roku (Szczegó³a 1968; Kronthal/Wendt 1894).

Starcie zbrojne z królem Maciejem

Bez poparcia stanów ksiêstwa, w obliczu starcia zbrojnego z Maciejem, ks. Jan w marcu 1488 roku odes³a³ ¿onê Katarzynê i córki do ¦wiebodzina, wzmocni³ obronê G³ogowa i oczekiwa³ na posi³ki czeskie. Interwencyjnymi wojskami wêgierskimi dowodzi³ Wilhelm Tettau, oblegaj±c od razu stolicê ksiêstwa. Oddzia³y czeskie kilkakrotnie wspiera³y ks. Jana. Walki trwa³y przez cale lato 1488 roku i zakoñczy³y ostatecznie kiesk± si³ ksi±¿êcych - w listopadzie podda³ siê G³ogów, a potem kolejne miasta i zamki. Ksi±¿ê uda³ siê po pomoc do Polski przez ¦wiebodzin, który by³ ostatni± pozycj± obrony jego wojsk dowodzonych tu przez Nickela v. Rechenberga. Miasto zajê³y wojska Jana v. Haugwitz dopiero 15 stycznia 1489 r., a dwa dni pó¼niej podda³a siê za³oga zamku (z literackim zaciêciem opisano oblê¿enie w jubileuszowym wydawnictwie z 1935 r.). Ks. Katarzyna pocz±tkowo wyjecha³a do Szczañca, do zamku Jana v. Stentzsch, a nastêpnie przenios³a siê do ¦cinawy. Jan uk³adem w Wyszowie (XII 1488) zrzek³ siê bezpowrotnie, jako ostatni Piast, ks. g³ogowskiego w zamian za odszkodowanie. Pomimo tego jeszcze wiosn± 1490 roku jego zwolennicy gromadzili siê zbrojnie w okolicach ¦wiebodzina. On sam wzi±³ udzia³ w wyprawie Jana Olbrachta na Wêgry po ¶mierci Macieja Korwina i tam otrzyma³ obietnicê zwrotu ksiêstwa. Klêski Olbrachta i wydzielenie jemu jako rekompensaty ks. g³ogowskiego w 1491 roku przez brata i nowego króla Wêgier - W³adys³awa, spowodowa³y utratê szans na odzyskanie lenna przez Jana. Musia³ siê on zadowoliæ roczn± pensj± w wysoko¶ci 400 florenów, otrzymywan± z r±k Olbrachta. wówczas ju¿ króla Polski oraz uzyskanym w roku 1494 ks. wo³owsko-¶cinawskim (Schickfuss 1625; Knispel 1765. Zerndt 1909; Hilscher 1935; Lotter 1995: Baczkowski 1995).

¦wiebodzin we w³adaniu Korony czeskiej

G³ogów ze ¦wiebodzinem sta³ siê w roku 1489 dziedzicznym terytorium Korony Czeskiej i po krótkich rz±dach Jana Korwina (1490-91) by³, mimo umów o zwrocie, w rêkach Jana Olbrachta jako lenno do roku 1498. W jego imieniu urz±d starosty ksiêstwa pe³ni³ tu rotmistrz Jan Karnkowski, wierny ¿o³nierz Olbrachta podczas walk na Wêgrzech. Opieraj±c siê na szlachcie, czê¶ciowo równie¿ Polakach, w³adzê sprawowa³ bezwzglêdnie, podnosz±c podatki, gwa³c±c autonomiê miasta i surowo karz±c buntowników (G³ogów - III 1493). Kronikarze ¶l±scy nazywaj± go „mê¿em rycerskim, lecz surowym i niesprawiedliwym". W jego czasach ¦wiebodzin utraci³ prawo wolnego wyboru rady miejskiej i ³awy s±downiczej oraz musia³, po jego osobistej interwencji, zwróciæ zamkowi m³yn s³odowy. Utrwali³a siê wówczas tak¿e pozycja komendanta zamku i starosty okrêgu jako reprezentanta w³adzy zwierzchniej. Pierwszym starost± zosta³ prawdopodobnie w roku 1495 Jan v. Nostitz (Ptak 1991; Knispel 1765; Zerndt 1909; Papee 1936; Quirini-Pop³awska 1966).

XIX wieczne przedstawienie rz±dów Jana Karnkowskiego w ks. g³ogowskim.
XIX wieczne przedstawienie rz±dów Jana Karnkowskiego w ks. g³ogowskim.

Rz±dy jagielloñskie

Po klêsce bukowiñskiej Jan Olbracht odda³ w³adzê w G³ogowie w rêce króla W³adys³awa, a ten przekaza³ j± królewiczowi Zygmuntowi. Zygmunt sprawowa³ w latach 1499-1508 urz±d namiestnika królewskiego w ks. g³ogowskim i opawskim oraz na £u¿ycach. W przeciwieñstwie do Jana Olbrachta nie wi±za³ ze ¦l±skiem planów rewindykacji tych ziem przez Polskê i by³ wspominany jako w³adca sprawiedliwy i troszcz±cy siê o jej dobro. Przede wszystkim potwierdzi³ przywileje ksiêstwa, ukróci³ rozboje na drogach, uregulowa³ sprawy monetarne (grosze g³ogowskie z Or³em i Pogoni±), popiera³ handel i zreorganizowa³ s±downictwo (1505). W G³ogowie reprezentowali go pocz±tkowo starostowie, a od 1502 on sam sprawowa³ rz±dy bezpo¶rednie. ¦wiebodzinowi zatwierdzi³ 19 maja 1505 roku jego wcze¶niejsze prawa i przywileje. W roku nastêpnym, na pro¶bê opata Piotra, wyznaczy³ dok³adnie nale¿ne zamkowi w ¦wiebodzinie ¶wiadczenia ze strony poddanych klasztoru paradyskiego. Jeszcze w roku 1501 wzmocni³ pozycjê starosty Jana v. Nostitz, oddaj±c mu jego urz±d i p³yn±ce st±d dochody w zyskowny zastaw. Nie mo¿e dziwiæ zatem, ¿e historycy miasta mówi± o nim z uznaniem, rozpisuj±c siê szczegó³owo nad jego zdecydowanym dzia³aniem w sprawie rozbojów rycerstwa (Nowogrodzki 1937; Piotrowski 1936).

Przej¶cie we w³adztwo Habsburgów

5 maja 1508 roku Zygmunt, po uzyskaniu tronu polskiego, w imieniu swoim i kolejnych królów polskich, zrzek³ siê wszelkich praw do ks. g³ogowskiego. Pozwoli³o to królowi W³adys³awowi bezwarunkowo w³±czyæ je do Korony Czeskiej. Odt±d on sam i jego nastêpca zatwierdzali przywileje „królewskiego miasta ¦wiebodzin" (1511, 1519), zwalniali je z podatków (1523) i regulowali uprawnienia starostów (1510, 1511). Nowymi starostami okrêgu w roku 1509 zostali zreszt±, zas³u¿eni w s³u¿bie wêgierskiej, bracia v. Haugwitz. Ostatecznie w wyniku uk³adów wiedeñskich Jagiellonów i Habsburgów z 1515 roku i ¶mierci Ludwika Jagielloñczyka w bitwie pod Mohaczem (1526) królestwo Czech i Wêgier oraz podleg³e mu terytoria, w tym ks. g³ogowskie ze ¦wiebodzinem przesz³y na trwa³e w rêce dynastii Habsburgów (Wutke 1908, Korcz 1966). Prawdopodobnie tylko dziêki zdecydowaniu i rosn±cej pozycji kolejnych w³adców-protektorów na prze³omie XV i XVI wieku (ks. Jan, Maciej Korwin, nastêpcy króla polskiego, królowie Czech i Wêgier, cesarze habsburscy) ¦wiebodzin, jako enklawa, móg³ siê utrzymaæ przy ks. g³ogowskim.

Marek Nowacki
Muzeum Regionalne w ¦wiebodzinie


komentarz[0] |

© 2001-2012 by Robert Ziach C&Co. A.G.™ ® 2012 by Schwiebus.pl
Wszelkie prawa zastrze¿one.

0.023 | powered by jPORTAL 2