[Schwiebus.pl - ¦wiebodzin na starych kartach pocztowych, stare pocztówki, widokówki, kartki pocztowe]
Google
szukaj:
Menu g³ówne
strona g³ówna
strona artyku³ów
strona newsów
forum
ksiêga go¶ci
katalog stron
family tree
schwiebus.2002
schwiebus.2004
Ostatnio dodane
Zamkniêty o³tarz
Sukiennik ¶wieb...
Portret miasta ...
Podró¿e Pekaesem ...
Spod przymkniêtych ...
Los Sióstr ze Schwiebus
Tajemnice ...
Boromeuszki cd.
Historia zmian..
Sala Gotycka
Wernhera ¶cie¿kami
Kreatywni inaczej ..
Od legendy do ..
¦wiebodziñska legenda
Inskrypcja z 1735
Jakub Schickfus
Obrazki z przesz³o¶ci
Publikacje..
¦wiebodziñskie lecznictwo
Szpital
Wokó³ Ratusza
Odkrycie krypty
Bibliografia
Plac w przebudowie
Najazd na Ratusz
Dekret mianowania
Nowa twarz rynku
Na bruk nie wjedziesz
Odnówmy kamienice
Konsultacje
Hubertus Gabriel
Robert Balcke
Ruch wokó³ ratusza
Czasowy zarz±d
Przesiedleñcy 1945
Izba pami±tek
Wiekowe znaleziska
Spór wokó³ ratusza
Co dalej ze starówk±?
Granit pod ratuszem
Kronika Schickfusa
Pocz±tki - podsumowanie
Pocz±tki o¶wiaty
Najazd Zb±skiego
Maciej Kolbe
¦wiebodziñska "Solidarno¶æ"
Szcz±tki ¶w. Jerzego
Pieni±dze na ratusz
Pocz±tki o¶wiaty
Granit w ¶ródm..
Sulechów retro
Nowy Rok
¯ycie religijne
Odpolitycznianie ...
Ulice do poprawki
Wie¿a Bismarcka
Ko¶ció³ pw. ¶w. M.A.
Ko¶ció³ pw. N.M.P. K.P.
Zamek ...
Eberhard Hilscher
Baron J.H. v. Knigge
Z ¿ycia mieszczan
¦wiadectwo urodzenia
Sukiennictwo w dziejach
¯ary inwestuj± w starówkê
Strajk w Lubogórze w 1981 r.
Pocz±tki edukacji szkolnej
Pierwsze, szkolne lata
Kresy
Koniec niemieckiego panowania
Dramatyczne wydarzenia
Historyczne pocz±tki
Ratusz siê sypie
Schwiebüssen Schwibus
Dialog a badania arche
Unikalne Cmentarzyska
100 lat temu - 1904 r.
100 lat temu - 1902 r.
Aktualizacje
Ogólniak
Cmentarz miejski
Dekomunizacja ulic
PKP chce likwidowaæ..
Przesiedleñcy 1945
100 lat temu - 1906 r.
Spu¶cizna po Hilscherze
Dworzec z horroru
Piszczyñski Zenon
M. v. Knobelsdorff
Archeologia okolic
J.K. Sobociñski
Katalog C&Co.™
A.D. 2012
zbiór w³asny
katalog ulic
ostatnio dodane

2012-04-15
C&Co.™ 1208
C&Co.™ 1207
C&Co.™ 1206
C&Co.™ 1205
C&Co.™ 1204
C&Co.™ 1203
C&Co.™ 1202
C&Co.™ 1201
2012-04-05
C&Co.™ 1200
C&Co.™ 1199
C&Co.™ 1198
C&Co.™ 1197
C&Co.™ 1196
C&Co.™ 1195
C&Co.™ 1194
C&Co.™ 1193
C&Co.™ 1192
C&Co.™ 1191
C&Co.™ 1190
2012-03-30
C&Co.™ 1189
C&Co.™ 1188
C&Co.™ 1187
C&Co.™ 1186
C&Co.™ 1185
C&Co.™ 1184
C&Co.™ 1183
C&Co.™ 1182
C&Co.™ 1181
C&Co.™ 1180
C&Co.™ 1179
C&Co.™ 1178
C&Co.™ 1177
C&Co.™ 1176
C&Co.™ 1175
C&Co.™ 1174
C&Co.™ 1173
C&Co.™ 1172
C&Co.™ 1171
C&Co.™ 1170
C&Co.™ 1169
C&Co.™ 1168
C&Co.™ 1167
2012-03-22
C&Co.™ 1166
C&Co.™ 1165
C&Co.™ 1164
C&Co.™ 1163
C&Co.™ 1162
C&Co.™ 1161
C&Co.™ 1160
C&Co.™ 1159
C&Co.™ 1158
C&Co.™ 1157
C&Co.™ 1156
C&Co.™ 1155
C&Co.™ 1154
C&Co.™ 1153
C&Co.™ 1152
C&Co.™ 1151
C&Co.™ 1150
2012-03-12
C&Co.™ 1149
C&Co.™ 1148
C&Co.™ 1147
C&Co.™ 1146
C&Co.™ 1145
C&Co.™ 1144
C&Co.™ 1143
C&Co.™ 1142
C&Co.™ 1141
C&Co.™ 1140
C&Co.™ 1139
C&Co.™ 1138
C&Co.™ 1137
C&Co.™ 1136
C&Co.™ 1135
C&Co.™ 1134
C&Co.™ 1133
C&Co.™ 1132
C&Co.™ 1131
C&Co.™ 1130
C&Co.™ 1129
C&Co.™ 1128
C&Co.™ 1127
C&Co.™ 1126
C&Co.™ 1125
2012-03-03
C&Co.™ 1124
C&Co.™ 1123
C&Co.™ 1122
C&Co.™ 1121
C&Co.™ 1120
C&Co.™ 1119
2012-02-27
C&Co.™ 1118
C&Co.™ 1117
C&Co.™ 1116
2012-02-26
C&Co.™ 1115
C&Co.™ 1114
C&Co.™ 1113
C&Co.™ 1112
C&Co.™ 1111
C&Co.™ 1110
2012-02-25
C&Co.™ 1109
C&Co.™ 1108
C&Co.™ 1107
C&Co.™ 1106
C&Co.™ 1105
C&Co.™ 1104
C&Co.™ 1103
C&Co.™ 1102
C&Co.™ 1101
C&Co.™ 1100
2012-02-19
C&Co.™ 1099
C&Co.™ 1098
C&Co.™ 1097
C&Co.™ 1096
C&Co.™ 1095
2012-02-17
C&Co.™ 1094
C&Co.™ 1093
C&Co.™ 1092
C&Co.™ 1091
C&Co.™ 1090
C&Co.™ 1089
C&Co.™ 1088
C&Co.™ 1087
C&Co.™ 1086
C&Co.™ 1085
2012-02-13
C&Co.™ 1084
C&Co.™ 1083
C&Co.™ 1082
2012-02-12
C&Co.™ 1081
C&Co.™ 1080
C&Co.™ 1079
C&Co.™ 1078
C&Co.™ 1077
C&Co.™ 1076
C&Co.™ 1075
C&Co.™ 1074
C&Co.™ 1073
C&Co.™ 1072
2012-02-11
C&Co.™ 1071
C&Co.™ 1070
C&Co.™ 1069
C&Co.™ 1068
C&Co.™ 1067
C&Co.™ 1066
C&Co.™ 1065
C&Co.™ 1064
C&Co.™ 1063
C&Co.™ 1062
C&Co.™ 1061
Katalog C&Co.™
A.D. 2007
2007-03-12
C&Co.™ 1057
C&Co.™ 1056
C&Co.™ 1055
C&Co.™ 1054
C&Co.™ 1053
C&Co.™ 1052
C&Co.™ 1051
2007-03-11
C&Co.™ 1050
C&Co.™ 1049
C&Co.™ 1048
C&Co.™ 1047
C&Co.™ 1046
C&Co.™ 1045
C&Co.™ 1044
C&Co.™ 1043
C&Co.™ 1042
C&Co.™ 1041
C&Co.™ 1040
C&Co.™ 1039
C&Co.™ 1038
C&Co.™ 1037
C&Co.™ 1036
C&Co.™ 1035
C&Co.™ 1034
C&Co.™ 1033
C&Co.™ 1032
C&Co.™ 1031
C&Co.™ 1030
C&Co.™ 1029
C&Co.™ 1028
C&Co.™ 1027
C&Co.™ 1026
C&Co.™ 1025
C&Co.™ 1024
C&Co.™ 1023
C&Co.™ 1022
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1021
C&Co.™ 1020
C&Co.™ 1019
C&Co.™ 1018
2007-03-08
C&Co.™ 1017
C&Co.™ 1016
C&Co.™ 1015
C&Co.™ 1014
C&Co.™ 1013
C&Co.™ 1012
C&Co.™ 1011
C&Co.™ 1010
C&Co.™ 1009
C&Co.™ 1008
C&Co.™ 1007
C&Co.™ 1006
C&Co.™ 1005
C&Co.™ 1004
C&Co.™ 1003
2007-03-06
C&Co.™ 1002
C&Co.™ 1001
C&Co.™ 1000
C&Co.™ 0999
C&Co.™ 0998
C&Co.™ 0997
C&Co.™ 0996
C&Co.™ 0995
C&Co.™ 0994
C&Co.™ 0993
C&Co.™ 0992
C&Co.™ 0991
C&Co.™ 0990
C&Co.™ 0989
C&Co.™ 0988
C&Co.™ 0987
C&Co.™ 0986
C&Co.™ 0985
C&Co.™ 0984
C&Co.™ 0983
C&Co.™ 0982
C&Co.™ 0981
C&Co.™ 0980
C&Co.™ 0979
C&Co.™ 0978
C&Co.™ 0977
C&Co.™ 0976
2007-03-02
C&Co.™ 0975
C&Co.™ 0974
C&Co.™ 0973
C&Co.™ 0972
C&Co.™ 0971
C&Co.™ 0970
C&Co.™ 0969
C&Co.™ 0968
C&Co.™ 0967
C&Co.™ 0966
C&Co.™ 0965
C&Co.™ 0964
C&Co.™ 0963
C&Co.™ 0962
C&Co.™ 0961
C&Co.™ 0960
C&Co.™ 0959
C&Co.™ 0958
C&Co.™ 0957
Inne
forum
kontakt
bannery
download
logowanie
rekomenduj nas
Menu u¿ytkownika
Nie masz jeszcze konta? Mo¿esz sobie za³o¿yæ!
subskrypcja
informacje o zmianach na twój mail!
Artyku³y > Kartkowe sprawy > Historia jednego wynalazku

Historia jednego wynalazku,
czyli jak to z pocztówk± by³o


Materia³ w ca³o¶ci jest kopi± artyku³u z serwisu Stary Zgorzelec
http://www.stary.zgorzelec.info/

W roku 2005, tj., kiedy pisany jest ten artyku³, mija ju¿ 144 lata od momentu wydania pierwszych kart pocztowych.


Wielu z nas uwa¿a, ¿e funkcjê, jak± pe³ni³y przez ten czas, z powodzeniem mo¿na dzi¶ zast±piæ szybszymi i wygodniejszymi ¶rodkami masowego przekazu. Byæ mo¿e tak jest. Jednak pocztówki, pomimo postêpuj±cej utraty znaczenia, maj± w swojej historii jeszcze jedno bardzo wa¿ne zadanie do spe³nienia. Jest to misja, któr± nie¶wiadomie nadano jej ju¿ na prze³omie XIX i XX wieku, i która z ca³± pewno¶ci± nie pozwoli o niej zapomnieæ, przez co najmniej nastêpne 150 lat. ¯eby jednak poznaæ idee oraz zrozumieæ przes³anie, które towarzyszy³o powstaniu zwyk³ej kartki pocztowej, warto poznaæ historiê tego wynalazku od pocz±tku.

Pierwsze próby wprowadzenia taniej korespondencji w postaci karty pocztowej by³y prywatn± inicjatyw± J.P.Carltona i mia³y miejsce ju¿ w 1861r. w Filadelfii. Do¶æ szybko patent na drukowanie kart pocztowych przeszed³ w rêce firmy drukarskiej „The Lipman Cards”, w której drukowane by³y w ówczesnej formie do roku 1873.
W Europie pomys³odawc± Postblattu (pocztowego listka) by³ urodzony w 1831r. w miejscowo¶ci Stolp (dzisiejszy S³upsk), oberpostmaister Heinrich von Stephan. Niestety jego nowatorski projekt przedstawiony 30XI1865r. na V-tej niemieckiej konferencji poczt w Karlsruhe nie spotka³ siê z wielkim entuzjazmem i choæ pierwsze wnioski o wprowadzenie kart pocztowych do obiegu z³o¿one zosta³y w lipcu 1868 r. przez lipskie firmy wydawniczo-ksiêgarskie „Friedlein” i „Pardubitz” - pierwsze kartki w Prusach ukaza³y siê dopiero w latach 80-tych XIX w.


Pierwsze karty korespondencyjne w regularnym druku pojawi³y siê na terenie monarchii austro-wêgierskiej, za spraw± Emanuela Herrmana, profesora ekonomii w Akademii Wojskowej w Wiener-Neustadt, który 26 stycznia 1869 r. w czasopi¶mie "Neue Freie Presse", w memoriale „O nowym sposobie korespondowania poczt±”, wysun±³ racje ¶wiadcz±ce o wielu pozytywnych stronach jej wprowadzenia. Wskazywa³ m.in. na oszczêdno¶æ czasu, papieru i pieniêdzy. Przekonany tymi argumentami, dyrektor poczty cesarstwa M.de Marly nakaza³ 1 pa¼dziernika 1869 r. wypu¶ciæ pierwsze blankiety pocztowe. Pocz±tkowo podchodzono nieufnie do tej nowo¶ci i umieszczano na nich nadruk informuj±cy, ¿e poczta nie odpowiada za tre¶æ przekazywanych informacji.
Taka forma przekazu jednak coraz bardziej zyskiwa³a na popularno¶ci, szerz±c siê na inne monarchie i kraje. „Odkryta” korespondencja pojawia³a siê coraz czê¶ciej, kolejno: w 1870r.: w Szwajcarii, Luksemburgu i Wielkiej Brytanii, w 1871r. - w Belgii, Holandii, Danii, Finlandii, Kanadzie; w 1872r. - we Francji, Rosji, Szwecji, Norwegii, Cejlonie, Chile; w 1873r. - w Hiszpanii, Serbii, Rumunii; w 1874r. - we W³oszech, w 1877r. - w Turcji i w 1878r.- w Stanach Zjednoczonych.


Wkrótce zaczêto eksperymentowaæ tak¿e z jej odmian± tj. ilustrowan± kartk± pocztow±. Pierwsz± by³a wydana tzw. „Kartka korespondencyjna Poczty Pó³nocno-Niemieckiej”, na której to niemiecki ksiêgarz August Schwartz nadrukowa³ w naro¿u strony adresowej artylerzystê i wys³a³ j± z Orenburga 16 lipca 1870 r. Kolejny fakt pojawienia siê kartki z nadrukiem, zanotowano 1 pa¼dziernika tego samego roku w Londynie, a w listopadzie francuski ksiêgarz Leon Besnardeau wydrukowa³ ju¿ na niej pe³n± ilustracjê. Podobnie uczyni³ Serb Peter Manojkovicz, który 19 maja 1871r. w Wiedniu wydrukowa³ na kartce swoje wyobra¿enie lataj±cego smoka.


Prawdziwej rewolucji w kompozycji kartki pocztowej dokona³a firma Franza Roricha z Norymbergii. Wyda³a ona w 1872r. w Zurychu kartkê z widokiem miasta na stronie korespondencyjnej, st±d te¿ nazwa kartki funkcjonuj±ca do dzi¶ - widokówka. Pierwszym „widokówkowym” miastem szwajcarskim by³a Getynga. Wierzchnia strona pocztówki (awers, recto) przeznaczona by³a na adres, god³o pañstwowe, znak op³aty i nazwê kartki, a na odwrotnej (rewers, verso) umieszczono fragment starego miasta. W tym samym - 1872 r. „korespondentka” pojawia siê równie¿ w Cesarstwie Rosyjskim, a w Wielkiej Brytanii wydano karty reklamowe w postaci kartek pocztowych, na których prezentowano produkty i zachêcano do ich zakupu.


W Niemczech pocztówki zaczê³y wychodziæ powszechnie w 1874r., a do miêdzynarodowego obiegu zosta³y dopuszczone decyzj± utworzonego w 1874r Powszechnego Zwi±zku Pocztowego (Union Postale Universelle) z siedzib± w Bernie (Szwajcaria) 1 lipca 1875r.


W 1889r. wprowadzono kolejn± innowacjê w pocztówkowym przemy¶le - druk kolorowy. Obrazek na stronie korespondencyjnej do¶æ znacznie ogranicza³ wielko¶æ przekazywanego tekstu, po tym jak w 1895r. reforma pocztowa nakazywa³a, aby na rewersie napisana by³a tre¶æ przekazu, a na awersie widnia³ wy³±cznie adres. Z³amanie tych zasad groziæ mog³o nawet zniszczeniem kartki przez pocztê. St±d w³a¶nie na wielu widokówkach obserwujemy tekst pisany tak poziomo jak i pionowo. Nadawcy wykorzystywali ka¿d± dostêpn± przestrzeñ pomiêdzy obrazkami. Standardy te obowi±zywa³y do 1905r., po nim dopiero ilustracje zaczê³y zajmowaæ ca³± stronê, a korespondencja znalaz³a swoje, ju¿ sta³e, miejsce tu¿ obok adresata.


Do wykonywania pocztówek u¿ywano czasem niezwyk³ych materia³ów: celuloidu, sklejonych warstw papieru, folii metalowej, forniru czy nawet wyprawionej skóry. Karty przeró¿nych wielko¶ci zdobione by³y piêknymi ornamentami, t³oczeniami i z³oceniami, a przez pewien czas popularne by³y karty "umajone" jedwabiem i brokatem.
Pierwsze ilustracje, które siê pojawi³y wykonywane by³y do roku 1900 technik± litograficzn± i drzeworytnicz± jedno-, dwu- i wielobarwn±. Powodzeniem cieszy³y siê równie¿ druki barwione rêcznie. Metody te jednak poch³ania³y wiele czasu i wymaga³y ogromnej dok³adno¶ci, co nie pozwala³o na szybk± i masow± produkcjê.
Kiedy dostêpniejsza sta³a siê fotografia, w³a¶nie j± zaczêto stosowaæ do produkcji pocztówek, wypieraj±c w ten sposób te rysowane i malowane rêcznie. Powielano je metod± fotograficzn± i rêcznie barwiono farbami anilinowymi lub te¿ drukowano fotolitografiê jedno-, dwu- i wielobarwn±. Pó¼niej przysz³y kolejno: wklês³odruk, offset i fotoofset. Pocztówki mo¿na te¿ podzieliæ na jedno- i wielo-obrazkowe.
W grudniu 1900 r odby³a siê pierwsza Wystawa Kart Pocztowych w Warszawie. W czasie jej trwania odby³ siê konkurs na brakuj±c± w jêzyku powszechnym nazwê dla wystawianych eksponatów. Wp³ynê³o ok. 300 propozycji, z których cz³onkowie redakcji S³ownika Polskiego - Jan Kar³owicz, Ludwik Korotyñski, Adam Antoni Kryñski, W³adys³aw Nied¼wiedzki i Wac³aw Taczanowski - wybrali piêæ: listewka, li¶cik, otwarta, pisanka, pocztówka. Na te g³osowali sami zwiedzaj±cy wystawê, najwiêkszym uznaniem obdarzaj±c tê ostatni±, autorstwa Henryka Sienkiewicza, który w konkursie uczestniczy³ pod pseudonimem Maria z R. Wtedy tak¿e zaczêto stosowaæ zamiennie nazwê „widokówka”.


Pocztówka swój „z³oty wiek” i najwiêkszy rozkwit prze¿y³a w latach 90-tych XIX w. i to w³a¶nie wtedy, na prze³omie wieków by³a niemal¿e najwa¿niejszym ¶rodkiem kontaktów miêdzyludzkich. To wtedy wysy³ano najpiêkniejsze litografie, które niejednokrotnie by³y istnymi miniaturowymi dzie³ami sztuki u¿ytkowej. Nic w tym, wiêc dziwnego, ¿e wówczas tak¿e poczê³a rozwijaæ siê moda zbierania tych najciekawszych. Ogólnie jednak kartki s³u¿yæ mia³y do przesy³ania konkretnych informacji, okazjonalnych ¿yczeñ czy pozdrowieñ z podró¿y. Wysy³ano je masowo do osób bliskich, informuj±c o tym, gdzie jeste¶my, jak minê³a podró¿ lub, ¿e po prostu o nich pamiêtamy. Na widokówkach utrwalano wszelkie przejawy ¿ycia codziennego. One przybli¿a³y odleg³e krajobrazy, egzotyczne ludy, popularyzowa³y osi±gniêcia pionierów ró¿nych dziedzin ¿ycia, opowiada³y o okropno¶ciach i okrucieñstwie wojny, katastrof oraz klêsk ¿ywio³owych, ale równie¿ o zabawach, festynach, karnawa³owych korowodach. Bohaterami byli nie tylko nie tylko tacy dostojnicy jak królowie, cesarze, papie¿e, dyplomaci, wojskowi, gwiazdy rewii, opery, filmu, lecz i zwykli pro¶ci ludzie przy swoich typowych wydawa³oby siê ma³o interesuj±cych zajêciach.


Na ziemiach polskich pojawi³y siê specyficzne, nieznane gdzie indziej rodzaje kart. Swoim motywem nawi±zywa³y do niespe³nionych aspiracji niepodleg³o¶ciowych Polaków. Pocztówki w innych krajach zaczêto, wiêc równie¿ ozdabiaæ motywami patriotycznymi i religijnymi, bogato ilustrowano alegoriami i znakami narodowymi. W czasie I wojny ¶wiatowej ku pokrzepieniu serc projektowano kartki wzbogacone rysunkami patriotyczno-¿o³nierskimi.



Wa¿nym elementem, o którym nale¿a³oby wspomnieæ, a branym pod uwagê przy kolekcjonerskiej wycenie pocztówki, s± niezwykle rzadko wystêpuj±ce b³êdy drukarskie i pocztówki próbne. Podobnie jak w numizmatyce du¿± warto¶æ posiadaj± monety z b³êdami lub monety próbne, w bran¿y filokartystycznej tak¿e zwraca siê na to uwagê.
Z regu³y jednak nak³adcy i producenci bardzo skrupulatnie sprawdzali czy nie ma b³êdów w opisach, a przy wykryciu takowych ca³y nak³ad by³ wycofywany i niestety niszczony. Dok³adnie tak samo by³o z pocztówkami próbnymi. Wykonywano np. zdjêcia z numerami próbnymi na rewersie, ale tylko z nielicznych wykonywano gotowe pocztówki.
Stara pocztówka, tak do niedawna pogardzana, budzi obecnie powszechne zainteresowanie i to nie tylko ze strony kolekcjonerów. Rynek dawnej pocztówki, przed kilkoma laty stanowi±cy dzia³alno¶æ handlow± o w±skim zasiêgu, dzi¶ osi±ga skalê europejsk±, a nawet ¶wiatow± poprzez organizowane w kraju i zagranic± aukcje. Licytacje na tych aukcjach dochodz± do znacznych sum, czêsto wrêcz szokuj±cych i niewyobra¿alnych. Kolekcjonerzy zawziêcie walcz± o rzadkie, jedyne w swoim rodzaju egzemplarze. Wci±¿ przybywa zbieraczy, którzy grupuj± siê w specjalnych klubach, spotykaj± na gie³dach i wymieniaj± zbiorami.


Dzisiaj wydaje siê, ¿e „piêæ minut” starej korespondentki przemija. Sztuka epistolarna, czyli tradycyjne pisanie listów i kartek przechodzi ju¿ do historii, a listonoszy wyrêczaj± coraz powszechniej internet z e-mailami, faksy, teleksy, telefony i najbardziej chyba popularne smsy.


Choæ kartka pocztowa utraci³a do¶æ wiele w kategorii, w której zawsze funkcjonowa³a, nadal jest nieocenionym ¼ród³em wiedzy dotycz±cym historii miasta, dokumentem minionej epoki, odzwierciedleniem wydarzeñ z ró¿nych dziedzin ¿ycia, ikonografi± architektury i czêsto nieistniej±cych ju¿ zabytków. To byæ mo¿e, dlatego, staje siê tak¿e tematem prac naukowych, rozmaitych rozpraw kolekcjonerów i esejów.


Niestety wiele pocztówek zginê³o bezpowrotnie, poniewa¿ funkcja, jak± pe³ni³y skazywa³a je z góry na zag³adê - po przeczytaniu najczê¶ciej zwyczajnie niszczono je lub wyrzucano. Dlatego dla filokartystyków prawdziw± gratk± s± coraz czê¶ciej wydawane efektowne albumy przedstawiaj±ce reprinty dawnych pocztówek oraz licznie organizowane aukcje, wystawy i spotkania, na których mo¿na podziwiaæ ich niew±tpliwy urok.


Terminy na okre¶lenie pojêcia karty pocztowej:
- w jêzyku niemieckim - Postkarte - Karte
- w jêzyku francuskim - Carte Postale
- w jêzyku angielskim - Post Card
- w jêzyku rosyjskim - pocztowaja kartoczka - odkrytoje pismo

Techniki wytwarzania kart pocztowych:
- litograficzna - lito- (gr. líthos ‘kamieñ’). Litografia to technika, któr± zaczêto stosowaæ dopiero w dziewiêtnastym wieku. Wykorzystano w niej specjalne w³a¶ciwo¶ci pewnego gatunku drobnoziarnistego wapienia ³upkowego. Na starannie wyg³adzonej i wypolerowanej p³ytce kamiennej wykonuje siê rysunek t³ust± kredk± lub tuszem. Nale¿y przy tym uwa¿aæ, aby nie zat³u¶ciæ kamienia w ¿adnym innym miejscu. Nastêpnie poddaje siê p³ytkê trawieniu roztworem kwasu i gumy arabskiej, co powoduje utrwalenie rysunku. Po takim przygotowaniu powierzchniê p³ytki zwil¿a siê wod± (wilgotny kamieñ nie przyjmuje farby), a nastêpnie nanosi siê na ni± farbê, któr± przyjm± tylko t³uste (zarysowane) fragmenty. Na pokrytej farb± kamiennej p³ytce k³adzie siê papier i za pomoc± specjalnej prasy robi odbitki. Stosuj±c technikê litograficzn± mo¿na uzyskaæ ró¿ne efekty, zale¿nie od tego, czy rysunek na p³ytce kamiennej wykona siê kredk± litograficzn± czy tuszem, którym mo¿na rysowaæ u¿ywaj±c pêdzla lub piórka;

- drzeworytnicza - drzeworyt to najstarsza technika graficzna, w której na wyg³adzon± powierzchniê drewnianego klocka nanosi siê rysunek, a potem wycina w odpowiedni sposób za pomoc± ró¿nego rodzaju no¿y i d³utek. Je¶li drzeworytnik chcia³ otrzymaæ czarny rysunek na bia³ym tle, to musia³ wyci±æ ca³e t³o, pozostawiaj±c wypuk³e linie rysunku. Je¶li chcia³ uzyskaæ odwrotny efekt - bia³y rysunek na czarnym tle, musia³ wyci±æ linie rysunku i pozostawiæ wypuk³e t³o. Wypuk³e czê¶ci klocka pokrywa³ farb± drukarsk±, przykrywa³ papierem i odbija³ na prasie rêcznej. Je¶li nie ma³ prasy, móg³ wykonaæ odbitkê, mocno pocieraj±c po³o¿ony na klocku papier. Uzyskany efekt zale¿a³ tak¿e od rodzaju u¿ytego drewna. W miêkkim drewnie, ciêtym wzd³u¿ s³ojów, mo¿na by³o wycinaæ tylko do¶æ "grube" linie. Twarde drewno, ciête w poprzek s³ojów, pozwala³o na stosowanie drobnych i bardzo precyzyjnych linii.

Katarzyna Nieckarz
knieckarz@zgorzelec.info
Bibliografia:
1.Encyklopedia Fiatelistyki, Warszawa 1993
2.J. Kot³owski, Dawne Pocztówki. Historia - ikonografia - kolekcjonerstwo, Warszawa 1998
3. J. Zielieñski, Historia karty pocztowej, Krosno 1999
4.[Katalog]. FILOKARTYSTA. 2 aukcja pocztówek, Warszawa 2000
5.[Katalog]. Pocztówki opowiadaj± historiê. Miasto Poznañ 1896-1918. 1998
6.[Katalog]. Idea Niepodleg³o¶ciowa w Pocztówce, ¯yrardów. 1988

 

Materia³ w ca³o¶ci jest kopi± artyku³u z serwisu Stary Zgorzelec
http://www.stary.zgorzelec.info/


I jescze jeden g³os uzupe³nienia w sprawie historii pocztówek..

Historia pocztówek

Projekt formy korespondencyjnej w której nie trzeba by³o u¿ywaæ koperty pojawi³ siê podczas konferencji pocztowej w Karlsruhe 30 listopada 1865 roku. Jego pomys³odawc± by³ Heinrich von Stephan. W roku 1868 wp³ynê³y pierwsze wnioski o wprowadzenie karty pocztowej do obiegu. Pierwszy z nich z³o¿ony zosta³ w lipcu przez firmê wydawniczo-ksiêgarsk± "Friedlein", a kolejny przez Hermana Serbe w³a¶ciciela firmy "Pardubitz" z Lipska. Pierwsze kartki korespondencyjne pojawi³y siê w obiegu 1 pa¼dziernika 1869 roku na terenie Monarchii Austro-Wêgierskiej. Ich pomys³odawc± by³ dr Emmanuel Herrmann z Akademii Handlowej w Grazu. W ¶lady monarchii posz³y wkrótce Niemcy, Szwajcaria, Wielka Brytania, Rosja i wiele innych krajów.

Pierwsza ilustrowana karta pocztowa wys³ana zosta³a 16 lipca 1870 roku przez ksiêgarza Augusta Schwartza z Olenburga – by³a to tzw. "Karta korespondencyjna Poczty Pó³nocno-Niemieckiej". Natomiast pierwsza karta z widokiem miasta – nazwana wówczas „widokówk±” – zosta³a wydana w 1872 roku w Zurichu przez firmê Franza Roricha z Norymbergii. Okres najwiêkszego rozkwitu pocztówki przypada na lata 90-te XIX wieku. Na prze³omie wieku sta³a siê wa¿nym ¶rodkiem komunikacji miêdzyludzkiej. Z tego okresu pochodz± najciekawsze egzemplarze na których widoczne by³y ¶lady wszechobecnej wówczas secesji. Z czasem swoje pocztówki zaczêli wydawaæ w³a¶ciciele wiosek i ma³ych miasteczek. W miarê zmieniania siê mody i upodobañ zmienia³ siê tak¿e wygl±d pocztówek.

Pierwsze kartki nie mia³y ¿adnego obrazka, pojawi³ siê on dopiero pó¼niej. Pocz±tkowo wykonywane by³y technik± litograficzn± od formy jednobarwnej do wielobarwnej. Ten rodzaj techniki graficznej polega³ na tym, ¿e na wypolerowanej powierzchni kamienia litograficznego wykonuje siê rysunek specjaln± kredk± litograficzn±, t³ust± farb± lub specjalnym tuszem. W nastêpnej fazie zakwasza siê kamieñ s³abym roztworem kwasu azotowego po³±czonego z gum± arabsk± i pokrywa siê farb± drukarsk±. Przylega ona do miejsc zarysowanych nie zatrzymuj±c siê na uodpornionej na ni± kwasem powierzchni kamienia. Odbitki wykonywane s± na papierze tekturowym pod pras±. Pierwszy technikê litografii zastosowa³ niemiecki grafik Senefelder w 1796 roku. W Polsce pierwszy zak³ad litograficzny za³o¿y³ Jan Siestrzyñski w 1819 roku przy Instytucie G³uchoniemych w Warszawie.

Ta metoda wykonywania pocztówek wykorzystywana by³a do ok. 1900 roku. Pó¼niej w ich produkcji zaczêto wykorzystywaæ fotografiê od jedno-, do wielobarwnej. Kartki mo¿na podzieliæ równie¿ na jedno i wieloobrazkowe. Wprowadzona w 1895 roku reforma pocztowa która obowi±zywa³a do 1904 roku nakazywa³a na jednej stronie pocztówki pisanie wy³±cznie korespondencji natomiast na drugiej adresu osoby do której by³a skierowana. Dopiero pó¼niej zaczêto je wydawaæ z ilustracj± na ca³ej stronie, a po drugiej by³o miejsce na adres i korespondencjê. Pocztówka by³a pocz±tkowo form± pami±tki, lub te¿ informacji na przyk³ad z podró¿y. Obecnie pocztówki oraz zdjêcia z widokami s± dokumentem minionej epoki, mijaj±cego czasu. Stanowi± bezcenne ¼ród³o ikonograficzne dla badaczy dziejów miasta, regionu. Na starych kartkach odczytujemy historiê, architekturê minionego wieku. S³u¿y³a ona do przes³ania konkretnych informacji, pozdrowieñ, wszelkiego rodzaju ¿yczeñ bêd±c pami±tk± od adresata do osoby bliskiej.

Na kartach pocztowych utrwalono wszelkie przejawy ¿ycia codziennego. Pocztówka przybli¿a³a odleg³e krajobrazy, egzotyczne ludy, popularyzowa³a osi±gniêcia pionierów ró¿nych dziedzin ¿ycia, opowiada³a o okropno¶ciach wojny, katastrofach, klêskach ¿ywio³owych, ale równie¿ o zabawach festynach, karnawa³owych korowodach i atrakcjach znanych k±pielisk. Jej bohaterami byli papie¿e i cesarze, wojskowi i dyplomaci, gwiazdy rewii i opery, pó¼niej te¿ filmu. Momentem szczególnej nobilitacji starej pocztówki okaza³a siê zorganizowana przez instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wroc³awskiego w maju 1987 roku sesja naukowa której towarzyszy³a wystawa w salach Muzeum Narodowego, gromadz±ca pocztówki obiektów z kilkunastu pañstwowych i prywatnych kolekcji. W ostatnich latach siê tak¿e efektowne albumy prezentuj±ce utrwalone na kartach pocztowych, czêsto ju¿ nie istniej±ce, zabytki architektury. Organizuje siê liczne wystawy, spotkania i aukcje. ¦wiat dawnej pocztówki okazuje siê niezmiennie fascynuj±cy.



Materia³ w ca³o¶ci jest kopi± artyku³u z serwisu Gniezno na starej pocztówce
http://www.gnesen.prv.pl/



komentarz[1] |

© 2001-2012 by Robert Ziach C&Co. A.G.™ ® 2012 by Schwiebus.pl
Wszelkie prawa zastrze¿one.

0.008 | powered by jPORTAL 2